„Wilno miało ogromne szczęście do swoich kronikarzy, do swoich fotografów. Tutaj tworzył Abdon Korzon, Józef Czechowicz, Stanisław Filibert Fleury, Jan Bułhak i oczywiście Bolesława i Edmund Zdanowscy” – powiedział przed pokazem Marcin Łapczyński, dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie.
Zwrócił uwagę na to, że spośród wymienionych fotografów o Bolesławie i Edmundzie Zdanowskich „wiemy najmniej”.
„A to jest duży błąd, który warto naprawić i cieszymy się, że dzięki temu filmowi będziemy mogli bliżej poznać ich życie, które spędzili zarówno w Wilnie, jak i potem w Polsce – na polskim wybrzeżu” – mówił Łapczyński.
Małżeństwo Bolesławy (Boleslova Talatt-Kelpšaitė, 1908-1982) i Edmunda (1905-1984) Zdanowskich to przedstawiciele słynnej wileńskiej szkoły fotografii, znani uczniowie Jana Bułhaka. Od 1930 roku pracowali oni w jednym atelier fotograficznym, na początku należącym do Uniwersytetu Stefana Batorego, potem już we własnym zakładzie.
Łapczyński podkreślił, że Zdanowscy fotografowali nie tylko architekturę Wilna, ale też dokumentowali życie codzienne tego miasta. „Byli kronikarzami tego, co w Wilnie się działo, między innymi powodzi w 1931 roku” – opowiadał dyrektor IP. Od jesieni 1939 do 1940 roku uwieczniali też życie codzienne uchodźców z Polski, potem z ZSRR, którzy przybywali do Wilna, szukając schronienia. Po repatriacji zamieszkali w Gdyni, gdzie założyli Liceum Fotograficzne.
Na wileńską prezentację filmu o Zdanowskich przybył też jego reżyser Andrzej Ciecierski wraz z ekipą twórczą.
„Ten film jest dla mnie szczególny, ponieważ on łączy dwa miasta. Losy Zdanowskich łączą dwa miasta – Wilno, które jest szczególne i które coraz bardziej staje się moim ukochanym miastem, i moje rodzinne miasto, czyli Gdynię” – powiedział reżyser.
Pierwszy pokaz filmu odbył się przed kilkoma tygodniami w Gdyni. Wilnianie jako drudzy mieli okazję go obejrzeć.
„Podczas prapremiery w Gdyni na pokaz przyszło bardzo wiele osób, które wyjechały z Wilna i które chciały obejrzeć to Wilno takie, jakie zapamiętały. Kiedy dowiedzieli się, że premiera filmu będzie za kilka tygodni w Wilnie, bardzo prosili, żebym przekazał państwu serdeczne pozdrowienia od nich, wilnian, którzy mieszkają w Gdyni” – mówił Ciecierski.
To już drugi zaprezentowany w Wilnie film Ciecierskiego o fotografach wileńskich. Wiosną 2018 roku w litewskiej stolicy odbyła się światowa premiera filmu „Mistrz scen rodzajowych” o Stanisławie Filibercie Fleurym.
Pokazy obu filmów zorganizował Instytut Polski w Wilnie oraz TVP3 Gdańsk.
I. K.
