„Portrety rodzinne, członków rodziny, bliskich, protoplastów rodu i najsłynniejszych jego przedstawicieli były niemal w każdym dworze na Litwie. Były też całe galerie portretów – od najstarszych przodków do najmłodszych przedstawicieli rodziny” – powiedziała Dalia Tarandaitė, kurator otwartej wczoraj w Wileńskiej Galerii Obrazów wystawy pt. „Portrety z kolekcji dworskich”.

W sześciu salach ekspozycyjnych zaprezentowano ponad 150 wizerunków przedstawicieli znanych rodów na Litwie: Tyszkiewiczów, Platerów, Ogińskich, Karpiów, Romerów, Zubowych, Jeleńskich i wielu innych.

„Chcieliśmy pokazać całą różnorodność portretów dworskich” – mówiła Tarandaitė. Na wystawie zobaczymy reprezentacyjne obrazy olejne, rzeźby, popiersia, rzeźby kameralne, medaliony, także miniaturowe portrety pastelowe, akwarele, rysunki.

Większość portretów, jak zaznaczyła kurator, eksponowana jest po raz pierwszy. Ciekawostką ekspozycji jest portret Wiktorii Tyszkiewicz-Jezierskiej (1859-1901), która, jak ustalili litewscy specjaliści, jest prababcią znanej polskiej aktorki Beaty Tyszkiewicz. Na wystawie zobaczymy też nieduży wizerunek Emilii Plater.

Najstarsze prezentowane na wystawie portrety pochodzą z XVII wieku, a najnowsze – z pocz. XX wieku.

„Wystawie przyświecają dwa cele: ukazanie fenomenu portretów rodzinnych oraz przypomnienie rodów i władanych przez nich dworów” – tłumaczyła kurator.

Przedstawiciele bogatych rodzin portrety zamawiali u najlepszych malarzy europejskich. Na przykład, wizerunki Michała Kleofasa Ogińskiego i jego rodziny namalował mieszkający we Florencji francuski malarz Francois Xavier Fabre. Artyści z Włoch – Philipp Arons i Oreste Cortazzo – portretowali Tyszkiewiczów. Również miejscowi malarze: portrecista Ludomir Janowski (1862–1939), urodzony w Mińsku Kazimierz Mordasewicz (1859-1923), m.in. autor znanego portretu Henryka Sienkiewicza, czy Stanisław Bohusz-Siestrzeńcewicz (1869-1927) uwiecznili nie jednego przedstawiciela rodziny Tyszkiewiczów, Platerów i in.

Jak opowiadała kurator, w XIX wieku popularne były miniaturowe portrety. Wiele takich niedużych wizerunków namalował goszczący w litewskich dworach profesor Uniwersytetu Wileńskiego Jan Rustem i jego uczeń – portrecista i grafik Karol Rypiński.

Portretowaniem bliskich chętnie się zajmowali w czasie wolnym również sami arystokraci. Nieźle malowali przedstawicieli rodzin Romerów, Burba, Górskich, Ślizieniów, Tyzenhauzów i in. A niektórzy, na przykład malarze Alfred i Edward Mateusz Romerowie, czy rzeźbiarz, kolekcjoner Rafał Ślizień, sztuką zajmowali się zawodowo.

W okresie przemian dziejowych zbiory portretów dworskich zostały rozproszone. Sporo cennych wizerunków zostało wywiezionych za granicę. Do litewskich muzeów trafiła jedynie nieduża część tych kolekcji. Jak opowiadała Tarandaitė, niektóre obrazy trafiły do muzeów podczas nacjonalizacji dworów, przekazane były jako depozyty i in.

Podczas przygotowania wystawy specjaliści musieli sporo się natrudzić, na przykład w kwestii atrybucji wielu obrazów, które nie były dotąd eksponowane. Albo nie było wiadomo, który dokładnie przedstawiciel rodziny ukazany na portrecie.

„Trzeba było wiele się natrudzić, zanim to ustalić, uściślić. Ale nie wszystko dało się sprecyzować do końca. Wiele badań czeka nas jeszcze w przyszłości” – oznajmiła kurator.

Eksponowane na wystawie obrazy pochodzą ze zbiorów muzeów i bibliotek w Wilnie, Kownie, Szawlach, Rakiszkach, Telszach.

Wystawa czynna do 16 października.

Iwona Klimaszewska

• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
• © Iwona Klimaszewska © Iwona Klimaszewska
•