Polska, gdzie wybudowano dotychczas ponad 1,5 tys. km autostrad i 1,3 tys. km dróg ekspresowych, jest krajem usytuowanym na szlaku transportowym wschód–zachód oraz północ-południe, co generuje bardzo duży ruch tranzytowy. Jak wynika z danych Straży Granicznej w ub. roku przez zewnętrzne granice UE do Polski wjechało ponad 13 mln pojazdów.
Według policyjnych statystyk w 2013 r. w całym kraju doszło do ponad 35 tys. wypadków drogowych, w których zginęło 3 357 osób, a ponad 44 tys. zostało rannych. Oznacza to, że na autostradach, które są drogami o najwyższym standardzie bezpieczeństwa, dochodzi tylko do ok. 1 proc. wypadków.
Ekspert rynku transportowego Adrian Furgalski powiedział PAP, że główną przyczyną wypadków na autostradach jest to, że polscy kierowcy jeszcze nie nauczyli się korzystania z dróg o najwyższych limitach prędkości oraz przenoszą na nie złe nawyki ze zwykłych (np. lokalnych) dróg.
"Sytuacja, gdy włączamy światła awaryjne i zatrzymujemy się na drodze, ponieważ chcemy skorzystać z toalety czy kupić od kogoś grzyby, już często powodują niebezpieczeństwo na zwykłej drodze. Niebezpieczeństwo związane z zatrzymaniem się czy cofaniem na autostradzie jest jeszcze większe, ze względu na prędkości i natężenie ruchu. A Polacy np. cofają lub zawracają na autostradzie, bo ominęli jakiś węzeł i nie wiedzą, ile do następnego i szkoda im czasu i paliwa" - powiedział Furgalski. Chodzi też - jak powiedział - o nadmierną prędkość, która od lat jest głównym "narzędziem zabijania ludzi na drogach i jest typowo polską chorobą".
Jako inny czynnik zwiększający ryzyko wypadku na autostradzie Furgalski wymienił zmęczenie i monotonię, zwłaszcza podczas wieczornych i nocnych podróży. "W dobrych samochodach, o wysokim komforcie jazdy, często nie czuje się prędkości, to usypia czujność.
Ryzyko wypadku podnosi - zdaniem eksperta - chęć kierowców do przejechania całej trasy podróży "za jednym razem" np. podczas wyjazdu na wakacje i przecenianie swych możliwości.
"Kierowców samochodów ciężarowych staramy się chronić przez przepisy, które regulują czas ich pracy, ale kierowcy aut osobowych też się męczą - zaznaczył Furgalski - dlatego podczas długiego wyjazdu należy ustalić, kto przez ile godzin prowadzi albo podzielić trasę na etapy z noclegiem. Najgorzej, jeżeli w długiej trasie jeden prowadzi, a reszta towarzystwa idzie spać. Zmęczenie, brak rozmowy, zwiększa ryzyko zaśnięcia" - mówił Furgalski.
Jak wynika z raportu Komendy Głównej Policji za 2013 r., spośród pięciu odcinków autostradowych w kraju, do wypadków najczęściej dochodziło na trasie A4 (18 zabitych i 211 rannych) łączącej Katowice i Kraków, a także na A2 (15 zabitych, 109 rannych), która przebiega od granicy z Niemcami w Świecku przez Poznań, Konin i Warszawę. W okolicach Strykowa pod Łodzią krzyżuje się ona z autostradą A1.
Na autostradach ograniczenie prędkości dla samochodów osobowych i motocykli wynosi 140 km/h, a dla pojazdów ciężarowych 80 km/h. Zgodnie z przepisami ustawy Prawo o ruchu drogowym obowiązuje zakaz zatrzymywania i postoju na całym odcinku autostrady z wyjątkiem Miejsc Obsługi Podróżnych i parkingów znajdujących się za Placami Poboru Opłat. Na autostradzie zabronione jest także cofanie i zawracanie.
"Ograniczenie prędkości na autostradach, wynoszące 140 km/h, jest powyżej dozwolonego poziomu w innych państwach członkowskich Unii Europejskiej" - zaznaczają eksperci Banku Światowego w najnowszym raporcie "Przegląd potencjału w zakresie zarządzania bezpieczeństwem drogowym w Polsce". "W Niemczech osiągnięto zmniejszenie liczby ofiar śmiertelnych w wypadkach drogowych likwidując pozwolenie na jazdę bez ograniczeń prędkości na wielu niemieckich autostradach. W większości stanów w Australii na autostradach stosowane są ograniczenia prędkości wynoszące 90, 100 lub 110 km/h" - stwierdza raport BŚ.
Jak podkreślił prezes Stowarzyszenia Partnerstwo dla Bezpieczeństwa Drogowego Bartłomiej Morzycki, wypadki na autostradach zdarzają się najrzadziej. "Na autostradach i drogach ekspresowych, gdy już dojdzie do wypadku, to z reguły jest on ciężki w skutkach ze względu na duże prędkości, ale na szczęście tych wypadków jest mniej" - powiedział Morzycki.
"Autostrady i drogi ekspresowe są oczywiście priorytetem, ponieważ poza bezpieczeństwem drogowym spełniają inne funkcje, głównie gospodarcze, ważne dla państwa. One przenoszą dużą część ruchu z miast i dróg lokalnych na obwodnice i drogi szybkiego ruchu. Tam jest separacja ruchu kołowego i ruchu pieszego oraz separacja kierunków jazdy, więc takie drogi z założenia są najbardziej bezpieczne" - podkreślił ekspert.
W ostatnim czasie doszło do kilku tragicznych wypadków na autostradach. Na początku czerwca nieopodal Krapkowic w woj. opolskim, na A4 w kierunku Katowic bus na ukraińskich numerach rejestracyjnych najechał na samochód służby drogowej prowadzącej prace na autostradzie. W wyniku wypadku zginęło 7 osób. Z ustaleń prokuratury, która prowadzi śledztwo ws. spowodowania katastrofy w ruchu lądowym, wynika, że bus był przeładowany.
Do groźnego wypadku doszło także na autostradzie A2 w Lądku (Wielkopolskie). Przed punktem poboru opłat na trasie w kierunku Świecka doszło do zderzenia czterech tirów, busa oraz samochodu osobowego. W wypadku zginęło dwóch kierowców aut ciężarowych. (PAP)
