Promienie ultrafioletowe stanowią określoną część promieni słonecznych i są odpowiedzialne za większość ostrych i przewlekłych uszkodzeń skóry. Większość promieni UV pochłania ozonosfera. Obecnie warstwa ozonowa jest cieńsza, dlatego przepuszcza więcej promieni ultrafioletowych. Promieniowanie ultrafioletowe mocniejsze jest latem, a szczególnie w południe, gdy słońce jest w zenicie.

Zagrożenie dla niebieskookich

Zazwyczaj skóra broniąc się przed promieniami słonecznymi stara się wyprodukować więcej melaniny – pigmentu, który barwi skórę na brązowo. Pod wpływem promieni słonecznych rozszerzają się naczynia krwionośne i zwiększa się ilość krwi, która dopływa do skóry i wywołuje jej zaczerwienienie. Minimalna dawka zaczerwienienia zależy od typu i grubości skóry, od ilości pigmentu w niej. Rozróżnia się 6 typów skóry. Najbardziej czuli na poparzenia słoneczne są osoby o jasnej karnacji, najczęściej – o błękitnych oczach. Skóra po wielu poparzeniach słonecznych jest skłonna do wysuszania się, staje się mniej elastyczna, mogą zachodzić patologiczne zmiany skóry, pojawiają się plamy, znamiona na ciele, często powodujące rakotwórcze zmiany.

Niebezpieczne promienie

Promienie słoneczne są jednym z największych kancerogenów. Nagromadzona dawka tych promieni przyczynia się do rozwoju basaliomy i spinaliomy – najczęstszych nowotworów skóry. Ponad 90 proc. przypadków raka skóry spowodowane jest działaniem promieni ultrafioletowych, dlatego najczęściej rozwija się w miejscach odsłoniętych – na twarzy, rękach, u kobiet – na skórze podudzia. To – jedna z najczęstszych form nowotworu złośliwego. Zazwyczaj na raka skóry zapadają ludzie o białej skórze.

Wpływ na rozwój melanomy (czerniaka złośliwego) ma działanie dużej ilości promieni słonecznych – może być epizodyczne, ale stosunkowo częste. Chociaż melanoma występuje rzadziej, jednak prognozy nie zawsze są dobre. W ostatnich latach prawdopodobieństwo zachorowania na tę chorobę rośnie w szybkim tempie.

W solarium – większe ryzyko

Ważne jest odpowiednio wczesne zdiagnozowanie choroby. W tym celu organizowane są Dni Euromelanomy, w czasie których mieszkańcy zapraszani są do sprawdzenia plam pigmentowych na skórze. Ważne jest zwrócenie uwagi na znamiona pigmentowe na skórze. Jeżeli znamiona pigmentowe zmieniły formę, zmienił się ich kolor, należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza. Zdiagnozowana odpowiednio wcześnie melanoma dobrze się poddaje leczeniu.

Z powodu wpływu solariów, gdzie największą część promieni stanowią promienie ultrafioletowe, ryzyko melanomy się zwiększa.

Przeprowadzone w Szwecji badania wykazały, że u osób przed 30 rokiem życia, które odwiedzają solarium 10 razy rocznie, ryzyko zachorowania na melanomę wzrasta ponad 8-krotnie.

Fotoalergiczne reakcje

U osób, które zażywają niektórych leków i przebywają na słońcu, mogą się rozwinąć reakcje fotoalergiczne, wysypka na skórze. Fotoalergia – to uczulenie na słońce, nabyta reakcja organizmu.

Niepożądane reakcje promieni słonecznych może wywołać również kontakt z niektórymi roślinami czy produktami (cytryny i inne owoce cytrusowe, liście figowca, seler, koperek, pasternak, barszcz syberyjski, ruta). Początkowo pojawia się zaczerwienienie, następnie mogą się tworzyć pęcherze, jeszcze później zmienia się pigmentacja skóry.

Chronić niemowlęta

By ochronić się przed szkodliwym wpływem słońca, należy nosić ubranie w jasnych kolorach, z naturalnych materiałów, swobodne. Koniecznie trzeba nosić nakrycie głowy, okulary przeciwsłoneczne z filtrami UV. By ochronić skórę przed poparzeniami, należy korzystać z kremów ochronnych z filtrami UV, ograniczać przebywanie na słońcu, starać się nie być na słońcu w godzinach od 10 do 16. Szczególnie chronić należy niemowlęta w wieku do 6 miesięcy przed bezpośrednimi promieniami słonecznymi.

Nie należy zapominać, że otrzymana dawka promieni ultrafioletowych gromadzi się w organizmie i po przekroczeniu pewnej granicy następują niepożądane zmiany w skórze.

Znając dobre i złe cechy słońca będziecie mogli cieszyć się wszystkimi urokami lata bez szkody dla swego zdrowia. Bądźcie zdrowi, a będziecie szczęśliwi!

Vitalija Sosnovskiene

dermatolog-wenerolog przychodni w Niemenczynie

www.L24.lt