Powierzchnia gminy stanowi 280 km², na których mieści się 38 wsi. Gminę zamieszkuje ok. 4800 osób. Ośrodkiem gminy są Jaszuny - osiedle usytuowane na północnym zachodzie rejonu solecznickiego przy szosie Wilno - Lida. Miasteczko liczy 2200 mieszkańców.

Starostą gminy jaszuńskiej jest Zofia Griaznowa. W urzędzie gminy pracuje jeszcze pięć osób – sekretarz Tatjana Politowa, st. specjalista Regina Tietianiec, pracownik socjalny Lilia Bogacziowa, specjalista Jelena Moroz, księgowa Tatjana Terientjewa. Tak zwaną część urzędniczą starostwa dopełniają pracownicy techniczni - Ludmiła Andriejewa, Elwira Daukszewicz, Jurij Terentjew, Piotr Griaznow, Waldemar Pietraszun.

Etatową grupę pracowników starostwa zasila 17 sołtysów, których starosta Zofia Griaznowa nazywa nieodłącznymi pomocnikami działalności gminy. Wiele inicjatyw pochodzi właśnie od nich, są też motorem przedsięwzięć gminnych.

Troski dnia powszedniego 

Goszcząc w Jaszunach nie sposób nie zauważyć jak czyste i zadbane są miejscowe ulice. Schludność otoczenia jest niewątpliwie zasługą mieszkańców. Nic dziwnego, że żadna edycja konkursu „Najładniesza zagroda rejonu solecznickiego“ nie obchodziła się bez udziału i zwycięstwa w nim właścicieli obejść z Jaszun. W ciągu ostatnich kilku lat laureatami konkursu byli m. in. zagrody Natalii i Waldemara Żinisów, Henryka i Wiolety Tomaszewiczów, Alicji i Henryka Bogdziewiczów, Leonarda i Danuty Jodków.

Ważną dziedziną w zakresie spraw gospodarczych gminy są remonty dróg. W roku ubiegłym podstawową uwagę zwrócono na renowację żwirówek. Remontu doczekały drogi żwirowe w Mrozach, Piłokańcach, Wojcieszunach, Sokołach, Koczanach, Gaju itd. Ogólnie odremontowano 32,6 km dróg. W tym roku planuje się remont jeszcze 15 km dróg żwirowych, m. in. w Rudnikach i Paupisie. Ponadto ma być zaasfaltowana ulica Sadowa i Rynkowa w Jaszunach, przygotowuje się projekt na renowację 1,5-kilometrowego odcinka ulicy Nowej.

Największym obiektem w zakresie gospodarki drogowej była budowa mostu przez Mereczankę w Jaszunach. Inwestycja o wysokości 400 tys. litów, która ułatwiła poruszanie się po Jaszunach będzie służyć jeszcze niejednemu pokoleniu mieszkańców.

Renowacja oświetlenia – dziedzina, na którą w ostatnich latach samorząd przeznaczył duże środki, w gminie jaszuńskiej została odznaczona remontem systemu oświetleniowego w Jaszunach, Bujkach, Dajnowie, Śliżunach, Gaju. W najbliższych planach gminy jest renowacja oświetlenia w Nowosiołkach.

Ogromne zaangażowanie mieszkańców gminy w życiu społecznym i rozwoju gminy okazało też swój wpływ na przyciągnięcie inwestycji i wykorzystanie środków UE. W ciągu ostatnich kilku lat na terytorium gminy zostało bądź jest realizowanych kilka projektów programu Leader.

Ich realizatorami są wspólnoty lokalne w Rudnikach (prezes Daniel Bojarin) oraz Jaszunach (prezes Jarosław Pieszko). Do tego rodzaju inicjatyw należy projekt urządzenia systemu przeciwpiorunowego w Rudnikach (154 tys. litów) oraz uniwersalnego placu sportowego w Jaszunach (112500 litów).

Z funduszy tegoż programu skorzystały wspólnoty parafialne, uzyskując w ten sposób pieniądze na remont budynku plebanii w Jaszunach (112500 litów) i cerkwi w Gaju (109708 litów), a także Centrum Kultury w Solecznikach na remont kapitalny domu kultury w Rudnikach (136125 Lt).

Adminstracja samorządu rejonu solecznickiego ze środków programu odrenowowała system świadczenia zimnej wody w Kiejdziach, na który zostało przeznaczonych 927707 litów.

Pałac Balińskich u progu renowacji

Jaszuny - ciche, przycupnięte na skraju Puszczy Rudnickiej, malowniczo przecięte Mereczanką miasteczko śmiało można nazwać perełką rejonu solecznickiego, którego chlubą i ozdobą jest pałac Balińskich i Śniadeckich. Pałac w Jaszunach, uważany za jeden z najważniejszych obiektów turystycznych w rejonie solecznickim, w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat nie miał szczęścia.

Ocalony w czasie wojny, zaczął niszczeć w czasach sowieckich, kiedy przejęła go na własność administracja znajdującego się w pobliżu sowchozu. W 1996 roku zabudowania pałacowe przeszły w ręce władz rejonu solecznickiego. Od tej pory samorząd zabiegał, bez skutku, o jak najszybszą rekonstrukcję niszczejącego pałacu.

Środki na jego remont przyznano dopiero w 2009 roku. Pech chciał, że rząd, który pierwotnie wyasygnował odpowiednią kwotę, w ostatniej chwili wycofał się z projektu dofinansowania. Zaczęły się kolejne składania wniosków, podań i próśb.

Natarczywość i stanowczość władz samorządowych w zakresie pozyskiwania pieniędzy i przekonywania urzędników ministerskich o konieczności  rewitalizacji jaszuńskiego dworku została ukoronowana sukcesem. W końcu lutego br. została podpisana umowa o rozpoczęciu I etapu projektu „Renowacja i dostosowanie do potrzeb turystycznych obiektu dziedzictwa kulturowego rejonu solecznickiego  - dworu w Jaszunach”.

Rekonstrukcja dwukondygnacyjnego pałacu w stylu późnego klasycyzmu, wzniesionego w 1828 roku według projektu Karola Podczaszyńskiego, ma się rozpocząć jeszcze w tym roku. Prace badawcze, archeologiczne i budowlane wykona ZSA „Ekstra statyba”, która wygrała przetarg.

Prace w ramach I etapu projektu przewidują remont elewacji fasadowej pałacu, podstawowe prace remontowe wewnątrz pałacu, w tym dostosowanie jednego z pomieszczeń jako sali konferencyjnej, a także wykonanie badań archeologicznych, konstrukcyjnych i polichromicznych. Termin realizacji projektu został określony na 22 miesiące. Wartość I etapu projektu stanowi 5 mln 063,728 tys. litów.

Co więcej, w tym roku ruszą też prace w ramach projektu „Uporządkowanie parku dworu jaszuńskiego”, a to znaczy, że na terytorium parku dworskiego zostanie odrenowowany płot, odtworzone podstawowe ścieżki i klomby, uporządkowane rosnące tu drzewa i krzewy, urządzone oświetlenie i monitoring, przygotowane miejsce pod budowę amfiteatru, parking, ustawione ławeczki, itd.

Rozciągający się na 2 ha piękny park krajobrazowy kiedyś liczył 30 gatunków różnych drzew. Ostatni właściciele Jaszun Aleksander i Anna z Balińskich Pereświet – Sołtanowie częściowo urzeczywistnili ideę miasta – ogrodu Jaszuny, podobnie jak w Warszawie było miasto – ogród Sodyba lub miasto – ogród Ząbki. Te założenia urbanistyczne obróciły w niwecz wydarzenia II wojny światowej.

Jednym z wielu znanych gości zabytkowego dworu był też Juliusz Słowacki, który w Jaszunach przeżywał swoją nieodwzajemnioną miłość do Ludwiki Śniadeckiej. W ten sposób w jaszuńskim parku pojawiła się „polanka Juliusza Słowackiego”. Młody Juliusz posadził tu brzozę, a akcja I aktu „Kordiana” rozgrywa się właśnie w Jaszunach.

W roku 2010 ukazała się książka Janusza Bieleckiego „Miasto – ogród Jaszuny. Próba odtworzenia dziejów“.

 

Zabytki gminy

Ziemia jaszuńska – to skarbnica historii i zabytków architektury. Znajdujące się na terytorium gminy Rudniki często są nazywane Rudnikami Królewskimi, gdyż zostały założone przez królów Jagiellonów. Najprawdopodobniej w roku 1470 Kazimierz IV Jagiellończyk, nim został królem polskim, rządząc Litwą w roku 1470 zbudował tu dwór myśliwski.

Kiedy w Krakowie zmarła królowa Polski Barbara Radziwiłłówna, kondunkt żałobny z Krakowa do Wilna prowadził przez Rudniki, a trumna królowej na noc była ustawiona w rudnickim kościele. Pierwszy kościół w Rudnikach był zbudowany w 1511 roku także przez Zygmunta Starego (w 1655 roku został spalony przez wojska rosyjskie).

Dzisiejszy kościół w Rudnikach zbudowano w 1790 roku. Jego funadatorką była Helena Dąbrowska. W kościelnych ołtarzach znajdują się herby Śniadeckich i Balińskich, których majątek zanim w Jaszunach zbudowano kościół należał do parafii rudnickiej.

Na wzgórzu przy wjeździe do Jaszun wznosi się kościół pw. św. Anny. Skromny drewniany kościółek do dziś jest ozdobą miasteczka. W 1999 roku na placu kościelnym wzniesiono dzwonnicę, której dzwony każdej niedzieli zwołują wiernych do modlitwy.

Inną świątynią na terytorium gminny jest cerkiew stroobrzędowców pw. Św. Nikołaja Cudotwórcy wybudowana w 1937 roku.


Jaszuńskie przedsiębiorstwa

Historia, nawet najpiękniejsza, jest, niestety, już tylko przeszłością. Dzień dzisiejszy Jaszun i okolic wygląda mnie więcej tak samo jak innych miast i miasteczek Litwy.

W Jaszunach działają dwie szkoły średnie – polska im. Michała Balińskiego i litewska „Aušros“, rosyjska szkoła podstawowa i szkoła muzyczna, a także żłobek – przedszkole „Žilvitis”. Na terytorium gminy działają dwa domu kultury i dwie biblioteki – w Jaszunach i Rudnikach.

Gmina jaszuńska jest największą pod względem zarejestrowanych na jej terytorium przedsiębiorstw gospodarczych, których jest tu 35. Do największych należy SA „Actas” - jedyne na Litwie przedsiębiorstwo produkujące ocet, ZSA „Polivektris” – największa w rejonie firma pod względem zatrudnienia pracowników zajmująca się przeróbką plastikowych odpadów, ZSA „Olkusjana” - produkująca wyroby mięsne, ZSA „Merkio agrofirma” - hodująca trzodę chlewną, ZSA „Evaldo daržovės“ – hodująca warzywa i zioła, ZSA „Polywood“ – produkująca parkiet, UAB „Magna Charta“ – produkująca domki, itd.

Zatrudnienie mieszkańców gminy przede wszystkim dotyczy pracy w danych przedsiębiorstwach.

Trochę pracy jest i w dwu stadninach: „Pasaga” i „Mustangas”, którymi gmina się chlubi, bo odbywają się tu nawet republikańskie imprezy hippiczne, a także doroczne zawody jeździeckie o puchar mera. Nie ma co kryć, dla wszystkich chętnych pracy nie wystarcza, jednak - w porównaniu z innymi gminami tego rejonu Jaszuny nie są w najgorszej sytuacji, wielu z nich znajduje zatrudnienie w odległym o 20 km Wilnie.

Tym niemniej sprawy socjalne w gminie są jak najbardziej aktualne. W ostatnich latach ze względu na bliskość stolicy wielu jej mieszkańców tracąc mieszkania w Wilnie przeniosło się do Jaszun, „zasilając“ tym samym grono osób ryzyka socjalnego.

Takim czynem odbiorców świadczeń socjalnych w gminie nie brakuje. Jednakże dzięki działaniom prewencyjnym i stałej obserwacji sytuacji socjalnej liczbę rodzin ryzyka socjalnego w ciągu ostatniego roku udało się zmniejszyć z 21 do 18.

Współpraca i działalność kulturalna

Działalność starostwa cechuje duże zaangażowanie we współpracę z samorządami polskimi. W tym roku będzie obchodzone 10-lecie współpracy z gminą Bobolice, od 2005 Jaszuny współpracują z Kurzętnikiem, a w 2008 roku została podpisana umowa o współpracy z gminą Reszel w powiecie kętrzyńskim, najmłodszym partnerem gminy są Boćki – gmina, z która kontakty datowane są od 2011 roku.

W ramach współpracy z Polską każdego roku młodzież i dzieci z gminy wyjeżdżają na kolonie do Polski, odbywa się wymiana delegacji oficjalnych, realizowane są projekty w dziedzinie edukacji i kultury.

Dawnym przyjacielem i pomocnikiem gminy jest Podlaski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska“ przy współpracy z którym od 5 lat w Jaszunach odbywają się „Spotkania u Balińskich“ – dwudniowa impreza składająca się z części naukowej w pierwszym dniu i programu koncertowego w dniu drugim.

Do tradycyjnych imprez w gminie jaszuńskiej należą Zapusty, spotkania opłatkowe, odpust na Świętego Antoniego, odbywający się w miejscu odbudowanej przed 4 laty kapilcy św. Antoniego na stacji Jaszuny. Tym niemniej Jaszuny dla miłośników imprez kulturalnych kojarzą się przede wszyskim z Nocą Świętojańską, jaka od ponad 10 lat odbywa się w parku przy pałacu Balińskich i Śniadeckich.

Nieodłączną częścią jaszuńskiej sceny artystycznej jest zespół pieśni i tańca „Znad Mereczanki“ – jeszcze jedna perełka Jaszun, kierowana przez Marię Alencynowicz oraz Aleksandra, Natalię i Aleksandrę Godowszczykowych. Działający od 1995 roku i zespolający 67 członków zespół oklaskiwali nie tylko mieszkańcy Litwy, ale także Polski, Białorusi i Niemiec.

Irena Kołosowska

www.salcininkai.lt

www.lietuvosvalstybe.com