23 sierpnia jest dla mieszkańców krajów bałtyckich oraz całej Europy symbolem pamięci o ofiarach stalinizmu i nazizmu. Dokładnie 84 lata temu – 23 sierpnia 1939 roku – podpisany został pakt Ribbentrop-Mołotow. Przedstawiciel III Rzeszy Joachim von Ribbentrop i Wiaczesław Mołotow, reprezentujący Związek Radziecki, podpisali wtedy w Moskwie pakt o nieagresji oraz tajny protokół, którego wynikiem był między innymi podział Polski i krajów bałtyckich.
Na podstawie tajnego załącznika do paktu Ribbentrop-Mołotow Litwa została włączona w sowiecką strefę wpływów, ustalono miejsca dyslokacji baz wojsk sowieckich na Litwie. Wilno zostało oderwane od Polski. Pod koniec października 1939 r. wojska litewskie wkroczyły do Wilna. Władze litewskie przystąpiły do depolonizacji Wilna, wprowadzając zakaz używania w urzędach i na ulicy języka polskiego, przystąpiono do zmiany nazwisk, nazw ulic i szyldów z języka polskiego na litewski itd.
W roku 2008 Parlament Europejski ustanowił 23 sierpnia Dniem Europejskiego Dnia Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu, który potem przemianowano na Europejski Dzień Pamięci Ofiar Reżimów Totalitarnych. Jego celem jest upamiętnienie ofiar masowych deportacji i eksterminacji, a także zakorzenienie demokracji oraz wzmocnienie pokoju i stabilizacji w Europie.
W 50. rocznicę podpisania paktu Ribbentrop-Mołotow – 23 sierpnia 1989 roku – około 2 milionów mieszkańców Litwy, Łotwy i Estonii wzięło się za ręce, tworząc żywy łańcuch rąk o długości ponad 600 km łączący wszystkie trzy kraje. W taki sposób manifestowali niezależność trzech państw bałtyckich od Związku Radzieckiego.
Fenomen Szlaku Bałtyckiego został doceniony na świecie. Przed trzynastu laty został on wciągnięty na listę Dziedzictwa Dokumentalnego UNESCO.
W październiku 2010 roku w Wilnie została odsłonięta rzeźba „Droga Wolności”, symbolizująca Szlak Baltycki. Jest to pomalowany w narodowe barwy flagi litewskiej ceglany mur, o długości 60 m, z wyciętymi sylwetkami ludzi, trzymającymi się za ręce. Autor idei – reźbiarz Tadas Gutauskas.
