„Powstanie Styczniowe przyczyniło się do rozwoju myśli demokratycznej, ruchu narodowowyzwoleńczego. Cieszy, że nie zapominamy o naszej wspólnej historii i wspólnie z sąsiednim narodem polskim uczcimy datę szczególnie ważną dla obu naszych narodów. Projekcje wideo w stolicach Litwy i Polski symbolicznie jednoczą miasta i zachęcają do upamiętnienia tego znaczącego wydarzenia historycznego, które cechuje odwaga i jedność” – mówi Edyta Tamošiūnaitė, wicemer Wilna z ramienia AWPL-ZChR.
Powstanie Styczniowe jest jedną z wielu walk o przywrócenie państwowości. W manifeście z 22 stycznia 1863 roku, zapowiadającym początek powstania, Polacy, Litwini i Rusini zostali wezwani do walki o wyzwolenie Ojczyzny, tj. ziem dawnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Manifest w języku litewskim i polskim głosił równość wszystkich mieszkańców kraju, wolność chłopów oraz prawo do ziemi.
„Niezwykle cieszy to, że tak imponujący sposób został wybrany dla uczczenia rocznicy Powstania Styczniowego – powiedziała Małgorzata Stefanowicz-Pecela, dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie. – Powstanie Styczniowe jest symbolem nie tylko wspólnoty historycznej i kulturalnej Polaków i Litwinów, ale także symbolem miłości do wolności i równości, która łączy nasze narody. Pamięć o powstańcach i ich ideałach, jak widzimy, może być doskonałą podstawą do kontynuowania dialogu międzykulturowego między Polską i Litwą”.
Wiosną i latem 1863 roku powstanie objęło większość ziem dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Z wojskiem carskim, które na początku 1864 roku liczyło 144 tys. żołnierzy, walczyło około 15 tys. powstańców. Mając przewagę militarną rząd carski stłumił powstanie i nie tylko uciekł się do bezpośrednich represji wobec osób biorących udział w zrywie, ale także rozpoczął politykę dyskryminacyjną.
Po stłumieniu Powstania Styczniowego władze carskie wprowadziły cyrylicę w piśmie litewskim, w 1865 roku ogłoszono zakaz używania znaków łacińskich, w szkołach uczono tylko rosyjskiego, zakazano Polakom pracy w szkołach i instytucjach państwowych, wprowadzono nowe środki dyskryminujące polskojęzyczną szlachtę. Powstanie było ważnym punktem zwrotnym. Litwini, Polacy i Białorusini po raz ostatni walczyli w tym powstaniu ze wspólnym wrogiem i o wspólne państwo.
22 listopada 2019 roku w Wilnie odbył się uroczysty pogrzeb przywódców i uczestników Powstania Styczniowego. Ich szczątki zostały odnalezione w 2017 roku podczas prac archeologicznych na Górze Zamkowej w Wilnie.
Organizator: Ratusz Wileński.
Partnerzy: Samorząd Miasta Wilna, Instytut Polski w Wilnie, Ambasada RP w Wilnie.
Na podst. vilnius.lt
