Minione lata wykazały, że żadne trudności pogodowe czy zdrowotne w przypadku naszych spotkań nie wchodzą w grę – absolwenci „Piątki” każdego roku tu się spotykają. I każdego roku mają sobie wiele do powiedzenia, do wspominania. Nie da się zapomnieć tamtych pierwszych spotkań z lat 2009 czy 2010. Przybywali wierni swej polskiej szkole i swemu rodzinnemu miastu z różnych krańców Polski czy innych krajów, gdzie los powojenny ich zarzucił, stawali na kolanach przed szkołą i wizerunkiem św. Krzysztofa, który do dziś upiększa elewację gmachu szkolnego.
Wspomnieniom nie bywa końca. Wspomnieniom tego, jak młodzież z pokolenia powojennego właśnie w tej szkole trzymała się polskości, mimo trudów, prześladowań, aresztów i wywózek. Wspominano też, jak właśnie uczniowie „Piątki” odgruzowywali swoje ukochane Wilno od powojennych zniszczeń. Tak, Piąte Gimnazjum i Wilno to jedna całość, to śmiały zryw Polaków wileńskich do zachowania ojczystego języka, wiary, wartości duchowych i światopoglądu. Świadomość tego, że byliśmy pierwsi w powojennej rzeczywistości daje nam prawo do dumy. W dalszych latach powstające polskie instytucje, jak redakcja gazety polskiej „Czerwony Sztandar”, jak polski zespół artystyczny „Wilia” czy szkoły polskie, których w tamtych latach było wiele, zasilali przede wszystkim absolwenci „Piątki”.
Gdy nadszedł czas walki o zachowanie dla polskiej szkoły gmachu, nasze grono „wiernych Piątce” też stanęło do tej walki. Jak umieli – pisali petycje do wysokich władz Litwy i Polski, zbierali podpisy, byli w pierwszych szeregach podczas wieców i mityngów w obronie szkolnictwa polskiego.
Czas jednak jest bezlitosny. Nasi koledzy odchodzą, zabierając ze sobą historię. Taką, jaką sami przeżyli czy byli jej świadkami, o jakiej nie przeczytamy w żadnym podręczniku. Po odejściu do wieczności naszego niezapomnianego archiwisty śp. Jana Pakalnisa tematem, jakże ważnym dla nas wszystkich, dla wilnian, było przekazanie w dobre ręce bogactwa, które zgromadził – wielotysięcznych eksponatów naszej historii. Szczęście nam dopisało – w tamtym okresie bodaj przed dwoma laty w rejonie wileńskim zostało otwarte Muzeum Szkolnictwa Wileńszczyzny. Nic bardziej zaszczytnego dla upamiętnienia naszego nieodżałowanego kolegi oraz jego pracy być nie może. Dyrektor muzeum Marian Dźwinel podczas ubiegłorocznego spotkania na Piaskach dziękował córce Pakalnisa Jolancie oraz naszemu Towarzystwu „Zawsze Wierni „Piątce” za ten dar dla historii Ziemi Wileńskiej.
Czas nieubłaganie ucieka. Odchodzą ci, którzy tak wiele wiedzieli o tamtych latach powojennych i roli pedagogów „Piątki”. Niektórzy z nich byli kontynuatorami słynnego Gimnazjum im. Króla Zygmunta Augusta, niektórzy Uniwersytetu Stefana Batorego.
Nasze Towarzystwo otrzymało w tych dniach piękny dar od Iwony Sakowicz, córki absolwentki roku 1949 Krystyny Rzewuskiej-Sakowicz, która po szkole, będąc studentką filologii francuskiej na Uniwersytecie Wileńskim, została aresztowana i zaliczyła 8 lat katorgi syberyjskiej. Jednak zsyłka nie złamała w niej miłości do polskości, Wilna i „Piątki”. Iwona Sakowicz mieszkająca tak samo jak i mama w Gdańsku, i tak jak ona historyk, napisała biografię profesora Pawła Puciato, urodzonego w Wilnie, absolwenta Gimnazjum im. Króla Zygmunta Augusta. Był studentem USB, a z czasem wykładowcą historii na uniwersytecie. Po wojnie w latach 1944-46 pracował w „Piątce” jako nauczyciel geografii (może ktoś pamięta?).
Dalsze losy naszych profesorów USB są związane z uczelniami w Toruniu oraz Gdańsku. Tak też było z profesorem Pawłem Puciatą (wspomniany jest w książce „Zawsze wierni „Piątce” w kontekście wspomnień Krystyny Rzewuskiej).
Jakże to wymowne – dzieci naszych „Wiernych Piątce” zgłębiają historię szkoły, w której uczyli się ich rodzice, życiorysy profesorów. Właśnie dlatego na najbliższym naszym spotkaniu chcemy wspomnieć tych, którzy odeszli od nas w ciągu tych ostatnich lat. Zapraszamy dzieci i wnuków, małżonków, braci i siostry, po prostu przyjaciół uczniów pierwszej po wojnie polskiej szkoły, którzy zostawili po sobie wspomnienia i skrawek historii.
Spotkanie odbędzie się 27 czerwca o godz. 14 00.
Do zobaczenia, Koledzy!
Towarzystwo Absolwentów „Zawsze wierni „Piątce”
Tygodnik Wileńszczyzny
