V. OŚWIATA

5.1. Zachowano sieć placówek oświatowych. W 2020 roku w rejonie działało 39 szkól ogólnokształcących (podobnie jak w roku 2019) oraz 20 placówek edukacji nieformalnej, a więc ogółem 59 samorządowych placówek oświatowych, z których 14 placówek oświatowych miało kolejne 17 oddziałów oraz placówka pomocy uczniowi, nauczycielowi i szkole – Poradnia Pedagogiczno-Psychologiczna Samorządu Rejonu Wileńskiego.

W celu zachowania sieci placówek oświatowych małe placówki są reorganizowane poprzez ich przyłączenie bądź przeprowadzane są reorganizacje ich struktury wewnętrznej. Od 1 września 2020 roku drogą przyłączenia zreorganizowano 4 samorządowe placówki oświatowe.

Przedszkole w Bezdanach zostało przyłączone do Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Bezdanach, Przedszkole w Miednikach – do Gimnazjum im. św. Kazimierza w Miednikach, Przedszkole w Rukojniach – do Gimnazjum w Rukojniach. Stały się one oddziałami nauczania przedszkolnego tych gimnazjów. Centrum Wielofunkcyjne w Rudowsiach zostało przyłączone do Przedszkola w Niemenczynie i stało się oddziałem przedszkola-centrum wielofunkcyjnym.

5.2. Rozwój sieci placówek oświatowych. Od 1 września 2020 roku w dwóch samorządowych szkołach ogólnokształcących otwarto klasy specjalne dla uczniów z zaburzeniami intelektu i rozwoju z litewskim i polskim językami nauczania:

1. w Oddziale Nauczania Początkowego w Rostynianach Szkoły Podstawowej im. Mariana Zdziechowskiego w Suderwie – według zindywidualizowanego programu nauczania początkowego;

2. w Oddziale Nauczania Podstawowego w Ciechanowiszkach Gimnazjum w Zujunach – według zindywidualizowanego programu nauczania podstawowego.

5.3. Finansowanie sektora oświaty. W samorządzie rejonu wileńskiego oświata jest dziedziną priorytetową, dlatego na jej finansowanie kierowana jest prawie połowa budżetu samorządu. Samorządowe placówki oświatowe są dodatkowo finansowane ze specjalnej dotacji docelowej (na potrzeby edukacji) oraz innych źródeł finansowania.

Pod względem kwoty pieniędzy przyznawanej na edukację samorząd rejonu wileńskiego zajmuje: I miejsce wśród rejonowych samorządów na Litwie, VI miejsce na Litwie – po dużych miastach kraju.

Od 1 stycznia 2020 roku pracownikom personelu technicznego placówek oświatowych samorządu rejonu wileńskiego oraz bibliotekarzom szkolnym o 20 proc. zwiększono współczynniki stałej części wynagrodzenia.

Od 1 września 2018 roku do 31 sierpnia 2020 roku nauczycielom pracującym według programów edukacji przedszkolnej oraz nauczycielom edukacji artystycznej pracującym według programu edukacji przedszkolnej i (lub) zerówkowej współczynniki wynagrodzenia zwiększano o 20 procent.

W 2020 roku, po ogłoszeniu w kraju kwarantanny, w rejonie określone zostały pilne usługi, które powinny być świadczone w sposób bezpośredni i dostępny oraz nieprzerwanie świadczenie, które powinno być zapewnione w trybie priorytetowym, tj. koordynowanie organizacji (w sposób zdalny) edukacji przedszkolnej, zerówkowej, ogólnoszkolnej, nieformalnej edukacji dzieci oraz edukacji uzupełniającej edukację formalną, zapewnienie mieszkającym na terytorium samorządu dzieciom do lat 16 nauczania według programów edukacji obowiązkowej oraz administrowanie nieodpłatnego żywienia uczniów w szkołach samorządowych oraz w powołanych na terytorium samorządu szkołach niepaństwowych.

W celu ochrony uczniów i pracowników placówek oświatowych oraz zapewnienia nieprzerwanej ich pracy na I etapie pandemii podjęto decyzje o zorganizowaniu zdalnego nauczania wszystkim uczniom, absolwentom, natomiast po zakończeniu programu szkoły średniej organizowano konsultacje w szkole w ramach przygotowań do egzaminów maturalnych, świadczono również inną pomoc oświatową.

Na II etapie pandemii nauczanie w szkołach według programów edukacji podstawowej i średniej odbywało się w sposób zdalny, natomiast w przypadku dzieci pobierających naukę według programów edukacji przedszkolnej i zerówkowej zalecano udział w bezpośrednim procesie nauczania jedynie tym, których rodzice (rodzice adoptowani, opiekunowie) nie mają możliwości pracy zdalnej.

W okresie kwarantanny zapewnione było nieodpłatne żywienie uczniów w formie paczek z „suchą” żywnością, które były rozdawane rodzicom dzieci korzystających z nieodpłatnego żywienia, opiekunom, dziadkom, starszym braciom czy siostrom, którzy nie uczą się w tej placówce oświatowej i przydzielane było 1 raz tygodniowo lub 1 raz na dwa tygodnie. Rodzinom, które nie miały możliwości odebrania paczek z „suchą” żywnością, były one dostarczane do domu szkolnymi autobusami. Oprócz tego, w samorządowych placówkach oświatowych zapewnione było odpowiednie sprzątanie i dezynfekcja.

W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH SAMORZĄDU REJONU WILEŃSKIEGO ZAPEWNIONE SĄ WYJĄTKOWE WARUNKI DO NAUKI I PRACY

5.4. Nieodpłatne żywienie uczniów. W 2020 roku nieodpłatne posiłki otrzymywało 3144 uczniów (w 2018 r. – 1984 uczniów, w 2019 r. – 1925 uczniów). W 2018 roku na nieodpłatne posiłki wykorzystano 350 300 euro, w 2019 roku – 459 900 euro, ponieważ o około 20 proc. wzrosła kwota przyznawana na nieodpłatny posiłek dla dziecka, w 2020 r. – 647 500 euro.

5.5. Opłaty należą do najniższych na Litwie. Za uczęszczanie dzieci do szkół sztuk pięknych i szkół muzycznych w rejonie wileńskim rodzice płacili zaledwie po 7,24 euro miesięcznie za edukację nieformalną dzieci i edukację uzupełniającą edukację formalną według programów wczesnej edukacji artystycznej, początkowej i podstawowej oraz 14,48 euro za ukierunkowane programy edukacyjne, natomiast uczęszczanie do Szkoły Sportowej Samorządu Rejonu Wileńskiego było w ogóle bezpłatne. W porównaniu do innych samorządów obowiązujące w rejonie wileńskim opłaty należą do najniższych w kraju.

5.6. Najniższe opłaty za edukację dzieci w wieku przedszkolnym. W placówkach oświatowych samorządu rejonu wileńskiego, które realizują programy edukacji przedszkolnej i zerówkowej, opłata na zaspokojenie potrzeb edukacyjnych dziecka (na organizowanie działań, imprez, zakup inwentarza oraz innych środków, związanych z organizacją procesu edukacji) było o około 60 proc. niższa niż, na przykład, w Wilnie. Za każdy dzień uczęszczania lub nieuczęszczania z nieusprawiedliwionej przyczyny rodzice płacili po 0,43 euro, gdy tymczasem w Wilnie – po 1 euro.

5.7. Tańsze żywienie uczniów. Samorząd rejonu wileńskiego już czwarty rok z rzędu utrzymuje dodatkowo utworzone etaty pracowników stołówek szkolnych. Pozwoliło to obniżyć o połowę ceny obiadów, zapewnić, by były zdrowe, świeże, smaczne i ciepłe. Od 2017 roku stołówki we wszystkich szkołach nie są wynajmowane prywatnym przedsiębiorstwom gastronomicznym, a należą do samych szkół samorządowych.

5.8. Ulgi na żywienie dzieci. Samorząd rejonu wileńskiego wszystkim rodzicom niezależnie od ich sytuacji materialnej zrekompensował 30 proc. opłaty za żywienie ich dzieci w wieku przedszkolnym i zerówkowym w samorządowych placówkach oświatowych. Oprócz tego, stosował dodatkowe ulgi – w wysokości od 50 do 100 procent – na utrzymanie dzieci w zależności od sytuacji materialnej rodziców oraz innych przyczyn.

5.9. Nieodpłatne żywienie uczniów z zerówek oraz klas pierwszych. Od stycznia 2020 roku uczniowie szkół ogólnokształcących samorządu rejonu wileńskiego pobierający naukę według programu edukacji zerówkowej otrzymywali nieodpłatne posiłki (obiady) niezależnie od dochodów rodziny, zaś od 1 września – również dzieci, które pobierały naukę według programu edukacji zerówkowej w placówkach przedszkolnych. Przed rozpoczęciem kwarantanny, w marcu dzieci były żywione według zasady samoobsługi (częściowo szwedzki stół), natomiast podczas kwarantanny otrzymywały „suche” paczki żywnościowe. Oprócz tego, od września 2020 roku nieodpłatne posiłki (obiady) otrzymali również wszyscy uczniowie klas pierwszych.

5.10. Dowożenie uczniów. W samorządzie rejonu wileńskiego 100 proc. uczniów, mieszkających w odległości ponad 3 kilometrów od szkoły, jest dowożonych do szkoły i z powrotem na trasach regularnej komunikacji, specjalnymi rejsami, transportem prywatnym (rodziców, opiekunów) oraz autobusami szkolnymi.

1 września 2020 roku samorząd otrzymał od Ministerstwa Oświaty, Nauki i Sportu nowy szkolny autobus, który został przeznaczony dla Gimnazjum im. św. Rafała Kalinowskiego w Niemieżu. Oprócz tego, w 2020 roku samorząd przeznaczył środki na zakup kolejnych 4 nowych autobusów szkolnych: dla Szkoły Podstawowej „Saulėtekio” w Bezdanach oraz Szkoły Podstawowej w Szumsku – po 1 autobusie oraz aż 2 autobusów dla Szkoły Sportowej Samorządu Rejonu Wileńskiego. Po otrzymaniu tych autobusów na początku 2021 roku szkoły samorządu rejonu wileńskiego mają ogółem aż 52 szkolne autobusy, w tym 20 autobusów otrzymanych z ministerstwa i 32 inne autobusy, z których aż 23 zostały nabyte ze środków samorządu. Tak więc, w II półroczu roku szkolnego 2020-2021 wszystkie samorządowe gimnazja i szkoły podstawowe będą miały swoje szkolne autobusy, a 13 szkół będzie miało ich po 2 i więcej.

Wraz ze wzrostem liczby autobusów szkolnych w szkołach samorządowych co roku rośnie liczba dowożonych dzieci: w roku szkolnym 2018-2019 dowożono 1360 dzieci, w roku szkolnym 2019-2020 – 1403, w roku szkolnym 2020-2021 – 1513.

W 2018 roku na dowożenie dzieci wykorzystano 586 300 euro. Dowożono 3512 dzieci rejsami komunikacji regularnej i specjalnymi, transportem prywatnym (rodziców, opiekunów) oraz autobusami szkolnymi. W 2019 roku wykorzystano na ten cel 580 000 euro i dowożono 3618 uczniów, w 2020 r. na dowożenie dzieci wykorzystano 548 300 euro i dowożono 3570 dzieci. W 2020 roku zrewidowano trasy dowożenia uczniów i wybrano najbardziej optymalne warianty dowożenia, które pozwoliły zaoszczędzić przeznaczone na dowożenie środki.

Ponieważ z powodu ogłoszenia w kraju kwarantanny uczniowie nie jeździli do placówek oświatowych, miało to negatywne skutki finansowe dla przewoźników, dowożących uczniów do szkół i z powrotem. Dlatego Rada Samorządu Rejonu Wileńskiego postanowiła zrekompensować przewoźnikom, którzy dowozili uczniów autobusami regularnej komunikacji podmiejskiej do placówek oświatowych na terytorium samorządu rejonu wileńskiego, nieuzyskane przez nich dochody z tytułu dowożenia uczniów w kwietniu-czerwcu 2020 roku i przeznaczyła na rekompensatę 80 600 euro.

5.11. Dowożenie uczniów niepełnosprawnych. W związku ze wzrostem liczby uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych co roku rośnie również zapotrzebowanie na dowożenie takich uczniów. Uczniowie ci dowożeni są prywatnym transportem rodziców lub specjalnymi rejsami.

W 2018 roku dowożono 55 uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w 2019 roku – 62, w 2020 roku – 67. Na ich dowożenie w 2020 roku wykorzystano prawie 126 000 euro.

5.12. Grupy dnia przedłużonego. W celu zapewnienia uczniom klas początkowych bezpiecznego i treściwego spędzania czasu po lekcjach oraz możliwości poprawy swoich osiągnięć w nauce, a rodzicom dzieci – stworzenia sprzyjających warunków do godzenia obowiązków zawodowych i rodzinnych od 1 października 2018 roku w grupach dnia przedłużonego w placówkach oświatowych samorządu rejonu wileńskiego powołano stanowiska specjalistów pomocy uczniom. W roku szkolnym 2020-2021 w szkołach samorządowych działało 36 grup dnia przedłużonego, do których uczęszczało 963 uczniów. Całodniowe grupy szkolne w 2019 roku zaczęły działać w Gimnazjum im. Giedymina w Niemenczynie. W roku szkolnym 2020-2021 do takich grup uczęszcza 118 dzieci.

5.13. Rekompensowanie wydatków na przejazd. Z inicjatywy mer samorządu rejonu wileńskiego Marii Rekść od 2019 roku samorząd rekompensuje wydatki na przejazd do pracy i z powrotem nauczycielom i specjalistom pomocy uczniom w szkołach rejonu. Ma to na celu rozwiązanie rosnącego problemu braku nauczycieli. W roku szkolnym 2019-2020 do szkół samorządowych z innych miejscowości dojeżdżało około 1000 nauczycieli i specjalistów pomocy uczniom, w roku szkolnym 2020-2021 – około 1030. Na zrekompensowanie im wydatków na przejazd w 2019 roku wykorzystano 344 000 euro, w 2020 roku natomiast mniej – 219 730 euro, ponieważ w okresie kwarantanny nauczyciele pracowali zdalnie.

5.14. Scentralizowana rejestracja. W 2020 roku zaczął działać scentralizowany system składania wniosków o przyjęcie do grup przedszkolnych i zerówkowych w działających na terytorium samorządu rejonu wileńskiego placówkach oświatowych podległych Ministerstwu Oświaty, Nauki i Sportu oraz samorządowi rejonu wileńskiego, który powinien skuteczniej zaspokoić potrzebę mieszkańców do kształcenia dzieci według programów nauczania przedszkolnego i/lub zerówkowego.

(Cdn.)