Ofiarami zbrodni byli oficerowie, podoficerowie oraz szeregowi Wojska Polskiego, którzy po agresji ZSRR na Polskę zostali po 17 września 1939 roku rozbrojeni i zatrzymani przez Armię Czerwoną jako jeńcy wojenni w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie. Zamordowano także kilkutysięczną grupę funkcjonariuszy policji, Straży Granicznej i Służby Więziennej.

Z Kozielska 4 404 jeńców przewieziono do Katynia i zamordowano strzałami w tył głowy.

3 896 jeńców ze Starobielska zabito w pomieszczeniach NKWD w Charkowie, a ich ciała pogrzebano na przedmieściach miasta w Piatichatkach.
6 287 jeńców z Ostaszkowa rozstrzelano w gmachu NKWD w Kalininie, obecnie Twer, a pochowano w miejscowości Miednoje. Łącznie zamordowano 14 587 osób.

Uchwałę o rozstrzelaniu polskich jeńców wojennych podjęło Biuro Polityczne KC WKP(b) 5 marca 1940 r. W wyniku tej decyzji zamordowano też około 7 300 polskich więźniów przetrzymywanych na obszarze przedwojennych wschodnich województw Rzeczypospolitej. Na Ukrainie rozstrzelano 3 435 osób (ich groby prawdopodobnie znajdują się w Bykowni pod Kijowem), a na Białorusi około 3,8 tys. (pochowanych prawdopodobnie w Kuropatach pod Mińskiem).

W wyniku tej decyzji zgładzono ogółem około 22 tys. obywateli polskich.

Rodziny ofiar zostały deportowane przez władze sowieckie w głąb ZSRR, głównie do Kazachstanu. Według danych NKWD, w czasie dokonanej wówczas wywózki zesłano łącznie około 61 tys. osób.

Spośród jeńców z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa ocalała grupa 448 osób (według innych źródeł 395). Byli to ci, których przewieziono do utworzonego przez NKWD obozu przejściowego w Pawliszczew Borze, a następnie przetransportowano do Griazowca.

W latach 1940-1990 władze ZSRR zaprzeczały swojej odpowiedzialności za zbrodnię katyńską, 13 kwietnia 1990 roku oficjalnie przyznały, że była to „jedna z ciężkich zbrodni stalinizmu”.

Wśród zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze znaleźli się również mieszkańcy Wileńszczyzny, m.in. podporucznik, oficer rezerwy WP, inżynier rolnik Ryszard Wilamowicz; major, oficer rezerwy WP, lekarz Karol Dionizy Kosiński; post. Roman Ankianiec; ppor, nauczyciel Zenon Arcimowicz; ppor Bohdan Bańkowski; mjr Jan Bańkowski; ppor, lekarz Jan Babilec.

13 kwietnia w Polsce obchodzony jest Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Święto uchwalone 14 listopada 2007 roku poprzez aklamację Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w celu oddania hołdu ofiarom zbrodni katyńskiej.

10 kwietnia o godz. 18.00 w wileńskim kościele pw. św. Rafała zostanie odprawiona Msza Święta w intencji ofiar zbrodni katyńskiej i katastrofy smoleńskiej.

Na podst. PAP, pl.wikipedia.org, IPN, inf. wł.