Normy Kodeksu Postępowania Karnego regulują, że dane świadka (z wyjątkiem imienia, nazwiska i roku urodzenia) są chronione osobno od pozostałego materiału postępowania przygotowawczego. W praktyce wygląda to tak, że dane ankietowe wszystkich uczestników procesu są w osobnym segregatorze lub tomie akt śledztwa. W sytuacji, gdy akta sprawy z aktem oskarżenia przekazywane są przez prokuratora do sądu, dane osobowe przekazywane są osobno od materiału sprawy.
Każdemu z uczestników postępowania przygotowawczego, w tym również podejrzewanemu lub jego obrońcy, zabrania się zapoznania z danymi osobowymi uczestników procesu, które chronione są osobno od innego materiału postępowania przygotowawczego. To samo założenie obowiązuje również po przekazaniu sprawy karnej do sądu. Tak więc, akty prawne chronią Pani dane osobowe przed ujawnieniem ich osobie podejrzanej lub innym osobom postronnym. W Kodeksie Karnym przewidziana jest nawet odpowiedzialność karna za nielegalne gromadzenie, ogłoszenie i wykorzystanie informacji o życiu prywatnym osoby. Za te czyny przestępcze przewidziane są kary pozbawienia wolności na okres do trzech lat.
Prawo do zapoznania się z danymi świadka w trakcie procesu karnego mają wyłącznie funkcjonariusze, prowadzący postępowanie przygotowawcze, prokurator i sąd. Oczywiście, w praktyce krąg tych podmiotów jest nieco szerszy. Zastosowanie anonimowości w procesie karnym nie zależy jedynie od woli osoby. Świadek może prosić prokuratora lub funkcjonariusza prowadzącego o postępowanie przygotowawcze, by zastosował wobec niego zasadę anonimowości, powinny jednak zaistnieć ku temu warunki określone w ustawie. Zasada anonimowości wobec świadka może zostać zastosowana, jeżeli:
- grozi rzeczywiste niebezpieczeństwo dla życia, zdrowia, wolności lub mienia świadka lub członków jego rodziny bądź bliskich krewnych, jak również – dla interesów służby, biznesu lub innych prawowitych interesów;
- zeznania świadka są ważne w procesie karnym;
- postępowanie przygotowawcze prowadzone jest w sprawie bardzo ciężkiego, ciężkiego lub średniej ciężkości przestępstwa.
By wobec świadka zastosowana została zasada anonimowości, powinny istnieć wszystkie wymienione wyżej warunki. Jednak nawet w przypadku ustalenia podstawy do zastosowania wobec świadka zasady anonimowości, prokurator lub funkcjonariusz postępowania przygotowawczego powinien jeszcze sprawdzić, czy świadek nie posiada ułomności fizycznych lub psychicznych, z powodu których nie mógłby właściwie zrozumieć rzeczy istotnych dla sprawy i złożyć o nich prawdziwych zeznań, czy świadek nie był wcześniej karany za składanie fałszywych zeznań, czy świadek z pobudek osobistych lub dla korzyści własnej może składać fałszywe zeznania przeciwko podejrzanemu. I jeżeli tylko nie ma tych okoliczności wobec świadka może zostać zastosowana zasada anonimowości. Należy zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku, jeżeli istnieje informacja o tym, że ujawnienie niektórych danych świadka może mieć negatywne skutki dla praw i prawowitych interesów jego, członków jego rodziny lub bliskich krewnych i do zapewnienia ochrony ich praw i interesów wystarczy utajnienie części danych o świadku, może zostać zastosowana zasada częściowej anonimowości. W przypadku zasady częściowej anonimowości nie jest konieczne, by istniały warunki, potrzebne do zastosowania zasady pełnej anonimowości.
Na zasadzie częściowej anonimowości może być utajnione imię i nazwisko świadka, data urodzenia, kod osobowy, adres miejsca zamieszkania, zawód, miejsce pracy lub nauki, więzi pokrewieństwa, jak również – inne dane o świadku, z wyjątkiem danych o związkach świadka z podejrzanym.
Tygodnik Wileńszczyzny
