Urodziła się ok. 282 roku, zmarła ok. 300. Najwcześniej wspominają bo niej Rufin i Euzebiusz z Cezarei Palestyńskiej.
Według legendy Katarzyna urodziła się w Aleksandrii jako córka króla Kustosa. Była osobą zamożną, wykształconą i słynęła z urody. Jak wiele chrześcijanek w tym czasie, złożyła ślub dozgonnej czystości. Podczas krwawego prześladowania chrześcijan za panowania cesarza Dioklecjana i jego współrządców, Galeriusza Maksymiana i Konstancjusza I, Katarzyna została pojmana i zmuszona do złożenia ofiary bogom. Odmówiła, wyznając wiarę w Boga Jedynego.
Wówczas cesarz zarządził dysputę między Katarzyną a pięćdziesięcioma tamtejszymi filozofami i retorami. Katarzyna pokonała swoich adwersarzy, udowadniając prawdziwość chrześcijaństwa, i doprowadziła wielu z nich do wiary w Chrystusa. Miała wtedy 18 lat. Cesarz rozgniewany obrotem sprawy skazał ją na tortury. Modlitwa Katarzyny sprawiła, że podczas miażdżenia kołem zstąpił anioł i spowodował, że rozpadło się ono w rękach kata. Ostatecznie wykonano wyrok śmierci przez ścięcie prawdopodobnie między rokiem 307 a 312.
Ciało jej od setek lat znajduje się na Górze Synaj, przeniesione tam zapewne z Aleksandrii, kiedy Arabowie, a po nich Turcy najechali Egipt. Jest tam klasztor prawosławny i kościół, do którego podążają pielgrzymi.
Kult świętej rozwinął się zarówno w kościele zachodnim, jak i w prawosławiu. Na Zachodzie uważano ją za jedną z Czternastu Świętych Wspomożycieli. Św. Katarzyna z Aleksandrii była patronką wielu miast i związków katolickich.
Jest patronką zakonu katarzynek; Nowego Targu, Dzierzgonia i Cypru; nauki i uniwersytetów, w tym paryskiej Sorbony; adwokatów i notariuszy, bibliotekarzy, drukarzy, filozofów chrześcijańskich, grzeszników, kolejarzy, kołodziejów, literatów, mężatek, młodych dziewcząt, młynarzy, fryzjerów, modystek, mówców, piekarzy, powroźników, prządek, studentów, szwaczek, uczonych, woźniców, zecerów.
W ikonografii św. Katarzyna przedstawiana jest w koronie królewskiej, z palmą męczeńską w dłoni. Jej atrybutami są: anioł, Dziecię Jezus, nakładające na jej palec pierścień jako oblubienicy, filozofowie, z którymi prowadziła dysputę, gałązka palmowa, koło, na którym była łamana, korona w ręku, krzyż, księga, miecz, piorun.
W kościołach chrześcijańskich obrzęd katarzynek odbywa się w niedzielę poprzedzającą 29 listopada.
***
Katarzynki – polski zwyczaj świąteczny, obchodzony przez kawalerów odpowiednik andrzejek. Katarzynki były obchodzone w nocy z 24/25 listopada, tj. w wigilię św. Katarzyny Aleksandryjskiej, w tym czasie odbywały się wróżby matrymonialne młodych mężczyzn dotyczące ożenku i poszukiwania partnerki, wróżby te były głównie związane ze snami. Popularne też było powiedzenie: "Święta Katarzyna Adwent zaczyna".
Pochodzenie zwyczaju katarzynek nie jest do końca znane, jednak większość źródeł łączy je z wigilią św. Katarzyny, która jest patronką m.in. cnotliwych kawalerów, którzy pragną poznać pannę i w przyszłości wejść w szczęśliwy związek małżeński. Zwyczaj celebrowania Katarzynek (obok andrzejek) cieszył się największą popularnością w XVIII i XIX wieku na wsiach kiedy ustawały prace w polu. Wróżby na katarzynki nie były jednak traktowane przez młodych mężczyzn zbyt poważnie - stanowiły bardziej okazję do spotkań i beztroskiej zabawy, co było konsekwencją ówczesnej tradycji i kultury - to do mężczyzny lub jego rodziny należała inicjatywa poszukiwania i wyboru żony przez co wróżby mające przewidywać przyszłość, na którą mieli spory wpływ nie były dla nich aż tak ważne.
Z czasem katarzynki zostały wyparte przez bardziej popularne andrzejki, które z czasem z święta przewidzianego wyłącznie dla niezamężnych dziewcząt stały się ogólną zabawą dla obojga płci.
na podst. brewiarz.pl, pl.wikipedia.org
