Święty Maurycy (zm. ok. 286 lub na przełomie III i IV wieku w Agaunum, dzisiejsze Saint-Maurice) − dowódca oddziału legendarnej Legii Tebańskiej, męczennik chrześcijański, Kościoła katolickiego, prawosławnego i koptyjskiego, wspominany również przez ewangelików.

Według tradycji centurion Maurycy był rzymskim oficerem w Legii Tebańskiej, w której żołnierze byli chrześcijanami. Legion stacjonował w Agaunum na terytorium obecnej Szwajcarii. Miało to miejsce w czasach panowania Dioklecjana i Maksymiana, który znany był z nienawiści do wyznawców Chrystusa. Przed jedną z bitew, z powodu odmowy złożenia pogańskiej ofiary bogom, poniósł śmierć męczeńską wraz z innymi żołnierzami w liczbie około 6 tysięcy (męczennicy z Agaunum). Byli to pozostali dowódcy Legionu: campiductor (z łac. hetman) Eksuperiusz oraz senator militum Kandyd i żołnierze, m.in.: Aleksander z Bergamo i Gereon (dowódca oddziału).

W miejscu pochówku męczenników Teodor biskup Octodurum (Martigny w kantonie Valais) wybudował kaplicę (IV w). Pierwszą pisaną wiadomość o tym przekazał w drugim ćwierćwieczu V wieku biskup Eucheriusz z Lyonu. Wydarzenie to opisał św. Grzegorz z Tours w swojej Historii Franków. Następnie wzniesiono klasztor, przy którym powstało najpierw opactwo, później miasto Saint-Maurice d'Agaune. Badania archeologiczne potwierdziły istnienie kaplicy oraz jamy grobowej.

W 961 roku relikwie św. Maurycego przewieziono do Ratyzbony (Regensburga), a stamtąd do Magdeburga.

Kult św. Maurycego rozpowszechnił się za sprawą św. Lamberta oraz biskupa Magdeburga św. Udalryka (+ 973), stąd też Maurycy odbierał szczególną cześć w Cesarstwie Niemieckim.

Podczas koronacji cesarze otrzymywali do rąk Świętą i Niosącą Krzyż Lancę Cesarską, znaną jako włócznia Świętego Maurycego. Kopię tej włóczni podarował cesarz Otto III Bolesławowi Chrobremu. Gest ten był uznaniem niezależności księcia polskiego i przyzwoleniem na koronację. Kopia ta znajduje się w Muzeum Katedralnym na Wawelu.

Maurycy jest patronem zakonu św. Maurycego, cesarskiego domu Ottonów, królestwa Burgundii i Longobardów oraz niemieckich miast: Magdeburga, Halle i Coburga.

Jest orędownikiem rycerzy, piechoty, farbiarzy, a także chorych na podagrę.