"Jego wiersze, opowiadania i eseje posiadają niepowtarzalny ton - ton tęsknoty oraz pogłos, w którym długo jeszcze pobrzmiewają postrzeganie i pamięć, świat zewnętrzny i wewnętrzny. Dwie melodie równocześnie - tragiczny dur i radosny moll, dwa światy, które się wzajemnie szukają, aby w kluczowych chwilach się odnaleźć" - mówił w piątek Kleinschmidt podczas wieczornej uroczystości wręczenia nagrody w siedzibie Akademii nieopodal Bramy Brandenburskiej.

Zagajewski poświęcił swoje wystąpienie twórczości Heinricha Manna i jego brata Thomasa, stawiając tezę, że ich odmienne osobowości odzwierciedlają wewnętrzne rozdarcie europejskiej kultury XX. wieku.

Jak zaznaczył, konflikt pomiędzy "lewicowo-liberalnym Heinrichem i metafizycznym uduchowionym nacjonalizmem Thomasa" nie dotyczył jedynie konkretnych politycznych postaw. Nie ograniczał się też do przeciwieństwa pomiędzy "pacyfizmem Heinricha a rycersko-wojenną postawą Thomasa podczas I wojny światowej.

"W sporze i napięciu pomiędzy obydwoma wówczas młodymi braćmi ujawniło się pęknięcie europejskiej kultury - konflikt pomiędzy dwoma przeciwstawnymi tradycjami, które czasami czule, a czasami z nienawiścią rywalizowały ze sobą i właściwie rywalizują do dziś, choć spór ten jest obecnie już tak gorący. Wzrosła obojętność" - mówił laureat. "Obojętność zwiększyła się, lecz napięcia pomiędzy tradycją oświecenia a romantyczną tęsknotą, która czasami nabiera religijnego zabarwienia, pozostały" - stwierdził Zagajewski.

Adam Zagajewski jest poetą, prozaikiem, eseistą i tłumaczem, laureatem wielu prestiżowych nagród literackich. Od lat jest wymieniany jako kandydat do literackiej Nagrody Nobla, a jego twórczość jest tłumaczona na wiele języków. W latach 70. był związany z niezależnym ruchem literackim, od 1982 r. mieszkał w Paryżu, w 2002 r. wrócił do Polski i zamieszkał w Krakowie.

Należy do najbardziej znanych w Niemczech polskich autorów. Na niemieckim rynku ukazał się m. in. jego tom poezji "Niewidzialna ręka" (2012), a wcześniej powieść "Słuch absolutny" (1979). Zagajewski publikuje też w renomowanych niemieckich czasopismach literackich "Sinn und Form" i "Akzente".

Przyznawana od 1953 roku nagroda wynosi 8 tys. euro. PAP