Na Zamku Królewskim w Warszawie odbyła się uroczysta gala wręczenia nagrody IPN „Kustosz Pamięci Narodowej” z udziałem przedstawicieli władz, wojska i kombatantów.
Już po raz 23. laureatami zostały osoby i instytucje biorące szczególnie aktywny udział w upamiętnianiu i promowaniu historii narodu polskiego. Aktywności nagrodzonych wpisują się także w ustawowe cele Instytutu. W wystąpieniu prezes IPN, dr Karol Nawrocki, podkreślał, jak ważne zadanie pełni Instytut oraz osoby wyróżniające się troską o polską tożsamość i pamięć historyczną.
– Szczególnie dziś, Drodzy Państwo, kiedy wszyscy współcześnie, w XXI wieku, doświadczamy tego, jak wraca głęboki relatywizm pomiędzy dobrem a złem, jak śledzimy proces reubekizacji i powrotu byłych oficerów Służby Bezpieczeństwa do swoich przywilejów emerytalnych, jak śledzimy kolejne zapowiedziane zmiany w systemie edukacji, gdzie wycina się polską tożsamość i ważne symbole narodowe, wszyscy musimy być zobowiązani, wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej, za naszą narodową pamięć i za naszą tożsamość – podkreślił prezes IPN.
W 2024 roku Kapituła Nagrody „Kustosz Pamięci Narodowej” przyznała 5 nagród, w tym jedną pośmiertną.
Pierwszą osobą wyróżnioną nagrodą jest Tadeusz Wojciech Drwal – działacz społeczny, członek opozycji antykomunistycznej i poeta. W latach 1977−1982 był aktywnym członkiem ruchów niezależnych od władz PRL. W 1982 roku był internowany w Zakładzie Karnym w Załężu. Tadeusz W. Drwal jest założycielem i pełnomocnikiem Krakowskiego Komitetu Krzyża Solidarności oraz inicjatorem przywrócenia odznaczenia Krzyża Niepodległości i utworzenia Krzyża Wolności i Solidarności. Krzyż Wolności i Solidarności ustanowiono w 2010 r., a jego pierwsze wręczenie odbyło się rok później.
Następnie statuetkę z rąk prezesa IPN odebrał o. Franciszek Jan Pająk, który święcenia kapłańskie otrzymał w 1970 r. Był przełożonym, a następnie prowincjałem krakowskiej wspólnoty braci kapucynów, gdzie m.in. drukowano prasę podziemną i ukrywali się działacze „Solidarności” i Komitetu Obrony Robotników. W 2006 r. został mianowany kapelanem kombatantów AK przez ks. kard. Stanisława Dziwisza, a w 2008 r. kapelanem Związku Sybiraków Oddział w Krakowie. W 2018 r. został również kapelanem Bractwa Kurkowego. Bractwo to prowadzi szeroką działalność religijno-patriotyczną, a także społeczną.
Kolejną uhonorowaną nagrodą „Kustosz Pamięci Narodowej” jest Zofia Biernadska, która od wielu lat aktywnie działa na rzecz upamiętniania najnowszej historii Polski w Chicago. Doświadczyła tułaczki i niewoli syberyjskich łagrów. W kwietniu 1940 r. została aresztowana i zesłana w głąb ZSRS. Dwa lata później wstąpiła do Pomocniczej Służby Kobiet w Czok-Pak, w Kazachstanie. Brała udział w bitwie pod Monte Cassino, gdzie zajmowała się rannymi. Przez lata dbała o kształcenie młodego pokolenia skupionego w Związku Harcerstwa Polskiego oraz środowisku polonijnych szkół. W imieniu Zofii Biernadskiej nagrodę odebrała koordynatorka Przystanku Historia IPN w Chicago Helena Sołtys.
Kapituła Nagrody zdecydowała o przyznaniu jednej nagrody zbiorowej. Otrzymało ją Stowarzyszenie „Rodzina Piaśnicka”. Historia jego powstania ma związek z budową kościoła pw. Chrystusa Króla i Błogosławionej Alicji Kotowskiej w Wejherowie w 1986 r., który od samego początku był dedykowany męczennikom piaśnickim. Potrzeba skupienia członków rodzin, które straciły bliskich w Piaśnicy, otoczenia ich opieką duchową i wspólnego budowania pamięci o ofiarach, było główną myślą towarzyszącą inicjatorom tego gremium. Stowarzyszenie wypracowuje model nowoczesnej współpracy różnych instytucji w tworzeniu dialogu społecznego w miejscu o tak bolesnej historii. Dąży do zachowania, zwłaszcza w kolejnych pokoleniach, wiedzy i pamięci o ofierze życia za ojczyznę złożonej w Lasach Piaśnickich przez mieszkańców Wejherowa i Pomorza.
Oficjalną część uroczystości zakończyło wręczenie nagrody post mortem dla śp. biskupa Władysława Miziołka. Statuetkę odebrała siostrzenica biskupa Kazimiera Gładka. Władysław Miziołek pełnił posługę kapłańską i biskupią w czasach niemieckiej okupacji oraz komunistycznego zniewolenia. Od lat 40. jako wikary współpracował m.in. z Polskim Państwem Podziemnym. W latach 1962–1964 r. był inwigilowany przez SB w ramach sprawy operacyjnej obserwacji o kryptonimie „Diakon”. Już jako biskup odpowiadał za przygotowanie II Synodu Archidiecezji Warszawskiej, trzech pielgrzymek Jana Pawła II w Polsce oraz pogrzebu Prymasa Tysiąclecia. Przewodniczył powołanemu w grudniu 1981 r. Prymasowskiemu Komitetowi Pomocy Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. Dzięki jego działaniom udało się zebrać i przechować zapisy zbrodni stanu wojennego, by nie wpadły w ręce SB.
Do tej pory miano „Kustosza Pamięci Narodowej” otrzymało ponad stu laureatów.
IPN, RIRM
