- Jednym z zagrożeń, z którymi przychodzi się mierzyć pogrążonej w wojnie Ukrainie, jest nielegalny wywóz, a mówiąc szerzej – nielegalny obrót zabytkami ruchomymi. Dziś, dzięki strategicznej współpracy z UNESCO, spotykamy się w Warszawie, by wspólnie stawić czoła tym wyzwaniom i znaleźć najlepszy sposób na zachowanie tego, co najcenniejsze dla przyszłych pokoleń – powiedział wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego prof. Piotr Gliński podczas inauguracji warsztatów.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego wskazał, że inicjatywa UNESCO, realizowana przy współpracy z polskimi partnerami, jest okazją, by wymienić praktyczne doświadczenia dotyczące przeciwdziałania nielegalnemu wywozowi dóbr kultury w związku z rosnącym zagrożeniem przemytu zabytków z Ukrainy w wyniku rosyjskiej inwazji.

Minister Gliński podkreślił, że na kanwie doświadczeń z II wojny światowej, polscy eksperci pozostają zaangażowani na rzecz ochrony i ratowania dziedzictwa kultury na świecie, a zdobyta wiedza pozwala na stawianie czoła ewoluującym zagrożeniom, szybkie i adekwatne reagowanie wobec sytuacji, które znamy już z przeszłości.

Profesor Piotr Gliński zaznaczył, że rosyjska agresja na Ukrainę, podczas której obiektami ataku są cele militarne, infrastruktura cywilna, a przede wszystkim ukraińska tożsamość narodowa, była impulsem do podjęcia natychmiastowych działań mających na celu ochronę dziedzictwa w zagrożeniu naszego wschodniego sąsiada.

- Dzień przed inwazją, 23 lutego, powołaliśmy w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego zespół, który był w gotowości do podjęcia działań pomocowych na wypadek wybuchu wojny. Trzonem tego zespołu jest współorganizator dzisiejszych warsztatów – Centrum Pomocy dla Kultury na Ukrainie, które jest zorganizowane w Narodowym Instytucie Dziedzictwa. Centrum jest ośrodkiem operacyjnym i koordynuje większość krajowych, polskich, ale także międzynarodowych działań na rzecz ratowania zasobów kulturalnych Ukrainy. Przy naszej wspólnej polsko-ukraińskiej granicy funkcjonuje hub wspierający i koordynujący pomoc międzynarodową – wskazał minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Wicepremier przypomniał, że Centrum prowadzi działalność informacyjną i edukacyjną o ukraińskim dziedzictwie kulturowym, w szczególności o jego stratach wywołanych działaniami wojennymi. Ponadto Polska wraz z Litwą, na prośbę ukraińskiego Ministerstwa Kultury i Informacji, stworzyły fundusz digitalizacji, która jest narzędziem ochrony przed zniszczeniem.

- Centrum współpracuje z narodowymi instytucjami kultury, muzeami, archiwami państwowymi i bibliotekami, fundacjami, m.in. Narodowym Instytutem Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, Zakładem Narodowym im. Ossolińskich, konserwatorami zabytków oraz innymi instytucjami. Od początku kwietnia do końca 2022 roku Centrum pomogło ponad 100 ukraińskim instytucjom kultury. Wcześniejsza pomoc, organizowana bezpośrednio przez muzea, archiwa, biblioteki i inne instytucje, które skierowały pierwsze transporty na Ukrainę już na początku marca 2022 roku, objęła kilkadziesiąt instytucji. Samo Centrum wysłało łącznie 800 palet z materiałami do zabezpieczenia dokumentów archiwalnych, zabytków i muzealiów o łącznej wartości ponad miliona euro. Kolejne transporty są organizowane w koordynacji z potrzebami komunikowanymi przez stronę ukraińską. Wspieramy także Ukrainę militarnie, bywamy na Ukrainie, bo to jest obowiązek każdego polityka cywilizowanego świata – powiedział minister kultury.

O wydarzeniu

Trzydniowe warsztaty pod nazwą „Zwalczanie nielegalnego handlu ukraińskimi dobrami kultury: szkolenie w zakresie budowania potencjału dla organów ścigania” zostały zorganizowane przez Narodowy Instytut Dziedzictwa we współpracy z UNESCO. Biorą w nim udział urzędnicy, funkcjonariusze straży granicznej oraz służb celnych państw graniczących z Ukrainą – Polski, Słowacji, Węgier, Rumunii i Mołdawii.

W roli prelegentów występują ukraińscy specjaliści – historycy sztuki i archeolodzy, a ponadto przedstawiciele Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Prokuratury, Policji, Straży Granicznej, Krajowej Administracji Skarbowej. W warsztatach wezmą także udział przedstawiciele Interpolu, UNESCO, WCO (World Custom Organisation) oraz ICOM (International Council of Museums).

Celem warsztatów jest wymiana doświadczeń służb granicznych, celników, przedstawicieli organów i instytucji państwowych oraz przedstawicieli organizacji międzynarodowych w zakresie zwalczania nielegalnego wywozu, przywozu i przenoszeniu własności dóbr kultury w związku z trwającą wojną na Ukrainie. Podczas wykładów specjaliści z Ukrainy przedstawią uczestnikom najbardziej charakterystyczne dobra kultury Ukrainy, które w sposób szczególny są obecnie narażone na niebezpieczeństwo grabieży i przemytu

Na podst. inf. MKiDN