Uroczysty koncert, specjalny portal informacyjny, wystawa multimedialna, debaty i konferencje – to tylko niektóre z propozycji zaplanowanych na lata 2023–2024.

- Jest już tradycją, że obchody ważnych rocznic organizujemy z jednej strony poprzez realizację wydarzeń centralnych, z zaangażowaniem Prezydenta RP, ale z drugiej strony robimy to także w sposób zdemokratyzowany, oddolny – m.in. do tego służą nasze programy, żeby różne podmioty pozarządowe czy samorządowe realizowały swoje programy i swoje wydarzenia we własnym zakresie – przekazał minister Gliński.

Obchody 160. rocznicy Powstania Styczniowego – planowane wydarzenia

Serię wydarzeń upamiętniających Powstanie Styczniowe zainauguruje 22 stycznia 2023 r. widowisko muzyczne w Teatrze Narodowym w Warszawie, przygotowane przez Biuro Niepodległa we współpracy z Muzeum Historii Polski. Muzycy w nowych aranżacjach zagrają utwory z czasów Powstania Styczniowego, a aktorzy zinterpretują literackie upamiętnienia zrywu z lat 1863–1864. Występy zostaną wzbogacone przez animacje wyjaśniające kontekst historyczny.

Wystawy przygotują Muzea Narodowe w Przemyślu, Białymstoku, Lublinie (Kraśnik), Ossolineum we Wrocławiu. Na Zamku Królewskim w Warszawie będzie można oglądać wystawę „Miłość i obowiązek. Powstanie Styczniowe 1863”, uwzględniającą szczególnie wątki powstania na Litwie, w tym niedawne odnalezienie szczątków i pamiątek po bohaterach 1863 roku na wileńskiej Górze Zamkowej.

W polskich placówkach dyplomatycznych na świecie będzie można oglądać wystawę „Walka o wolność. Powstanie Styczniowe 1863–1863”, przygotowaną przez Muzeum Historii Polski dla Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Wystawa w syntetyczny sposób opisuje genezę, przebieg i skutki Powstania oraz reakcje Europy na polską insurekcję.

Od wiosny 2023 roku w kolejnych miejscowościach, począwszy od Warszawy, będzie prezentowana multimedialna wystawa „1863–1864”. We wnętrzu rotundy będą wyświetlane materiały ikonograficzne i opowieści o ludziach związanych z Powstaniem Styczniowym. Głos zostanie oddany w dużej mierze bohaterom tamtych wydarzeń (wspomnienia, relacje, źródła archiwalne, dokumenty). Pokaz będą uzupełniać zadania edukacyjne, polegające m.in. na kompletowaniu odcisków pieczęci powstańczych. Wystawa zostanie zaprezentowana nie tylko w Polsce, lecz także na Litwie, a jeśli to będzie możliwe – również na Ukrainie.

Planowane są też konferencje i debaty poświęcone Powstaniu Styczniowemu, jego znaczeniu i dziedzictwu.

Przygotowane zostały również liczne publikacje poświęcone Powstaniu Styczniowemu, m. in. „Powstanie styczniowe (1863–1864). Czas walki, marzeń o wolności i niespełnionych nadziei” – popularnonaukowa książka prof. Alicji Kuleckiej oraz biografia Romualda Traugutta.

Propozycją dla uczniów i nauczycieli będzie pakiet edukacyjny zawierający scenariusze lekcji, wypisy ze źródeł, kolorowanki i quizy. Materiały będą prezentowane podczas spotkań z nauczycielami przy okazji pokazów wystaw oraz zostaną zamieszczone na portalu www.powstanie1863-64.pl, na którym będzie można znaleźć także artykuły historyczne, sylwetki bohaterów zrywu, a także wywiady, podcasty i audiobooki. Planowane są też produkcje filmów dokumentalnych i fabularnych o bohaterach Powstania. Zostanie także opracowany internetowy spis mogił powstańców styczniowych.

Dla miłośników numizmatyki Narodowy Bank Polski przygotuje dwie monety kolekcjonerskie (złote 200 zł i srebrne 20 zł) upamiętniające 160. rocznicę Powstania Styczniowego.

W 160. rocznicę egzekucji ostatniego dyktatora Powstania Styczniowego, Romualda Traugutta, tj. 5 sierpnia 2024 r., odbędzie się plenerowe multimedialne widowisko na Cytadeli Warszawskiej, które będzie nawiązywało głównie do wydarzeń i postaci związanych z dziejami Powstania Styczniowego. Ukazane zostaną także losy Rzeczypospolitej i jej mieszkańców od upadku państwa, przez cały trudny wiek XIX, aż do momentu odzyskania niepodległości w 1918 roku.

Biuro „Niepodległa” przeprowadziło także konkurs w ramach programu dotacyjnego „Powstanie Styczniowe 1863-1864”, który wspiera działania o charakterze historycznym, kulturowym, artystycznym oraz edukacyjnym, przygotowujące do godnego celebrowania 160. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego ze szczególnym uwzględnieniem pamięci i tradycji regionalnej, lokalnej i rodzinnej wpisanej w historię narodową. Dofinansowanie na łączną kwotę 4,5 mln zł otrzymało 130 podmiotów – samorządowych instytucji kultury oraz organizacji pozarządowych. Wśród dofinansowanych projektów największą popularnością cieszą się zadania dotyczące rekonstrukcji historycznych oraz wystaw.

MKiDN