„Wakacje z Zabytkami”

Na stronie internetowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego dostępna jest specjalna zakładka, która ułatwi poznanie zabytków danego regionu. Klikając na konkretne województwo, można odkryć znajdujące się na jego obszarze obiekty UNESCO, pomniki historii oraz inne zabytki, które warto odwiedzić podczas wakacji. Załączone kalendarium pozwoli na wzbogacenie wycieczki o dodatkowe atrakcje – targi, festiwale, jarmarki czy wystawy – organizowane w wybranych miejscach.

Dodatkowo w mediach społecznościowych MKiDN w okresie wakacyjnym codziennie publikowane będą posty przedstawiające historię wybranego, wartego odwiedzenia zabytku, uzupełnione relacją fotograficzną. Kampania obejmuje również specjalny spot telewizyjny i radiowy, dodatek prasowy oraz plakaty w przestrzeni publicznej. Dołącz do nas na #wakacjezzabytkami!

Poznawaj zabytki znane i nieznane

Najcenniejszym polskim dziedzictwem jest 17 obiektów wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Równie cenne obiekty, o ponadlokalnym charakterze i wyjątkowym znaczeniu artystycznym i historycznym, zostały uznane prawnie przez prezydenta za pomniki historii. Obecnie na tej liście znajduje się aż 116 obiektów. Dziedzictwo kulturowe Polski (ok. 70 tys. zabytków architektury) to w dużej części obszary i obiekty powszechnie znane. Są wśród nich jednak i te mniej rozpoznawalne, niezwykle ciekawe, wciąż oczekujące na docenienie przez turystów świadectwa małych ojczyzn. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego od wielu lat w ramach programu „Ochrona zabytków” dofinansowuje renowację różnorodnych obiektów na terenie całego kraju.

Do szczególnie godnych polecenia zespołów urbanistycznych i ruralistycznych należą:

- Lanckorona (woj. małopolskie) – układ urbanistyczny z zamkiem. Miasto lokowane w 1366 r. zachowało pierwotny układ z czworobocznym rynkiem i zwartą zabudową. Malownicze domy drewniane pochodzą głównie z XIX w. Z przedpola i ruin zamku otwiera się rozległy widok na Beskidy, z masywem Babiej Góry, Kalwarię Zebrzydowską i – zazwyczaj zamgloną – panoramę Tatr.

- Chochołów (woj. małopolskie) – malownicza wieś podhalańska, naturalny rezerwat drewnianej architektury, żywy skansen regionalnego budownictwa. Zachowała liczne domy zrębowe z mnogimi detalami ciesielskimi, kryte wysokimi gontowymi dachami.

- Romanowo Dolne nad Notecią (woj. wielkopolskie) – osada olęderska, która rozwijała się w okresie od XVII do XVIII w. Układ wsi – rozciągającej się na długości 14 km – zachował lokacyjny kształt rzędówki bagiennej usytuowanej na skraju krawędzi doliny rzeki Noteć.

- Ulanów (woj. podkarpackie) – miasteczko flisackie malowniczo położone na wysokim cyplu w widłach Sanu i Tanwi, lokowane w 1616 roku. To niewielki ośrodek rzemieślniczo-handlowy z kwadratowym rynkiem i ortogonalną siatką ulic.

Warto poznać także niezwykłe obiekty sakralne:

- Żarnowiec (woj. pomorskie) – zespół klasztorny Cystersek, ob. Benedyktynek. Budowę klasztoru rozpoczęto prawdopodobnie w 1279 r. i kontynuowano w XIV w. Zespół składał się z kościoła oraz przylegających do niego zabudowań klauzury, usytuowanych w czworoboku, z kwadratowym wirydarzem pośrodku.

- Boguszyce (woj. łódzkie) – drewniany kościół parafialny pw. św. Stanisława wzniesiono w latach 1550-1553. Wyróżnia go bogata polichromia wnętrza z poł. XVI w. z motywami roślinnymi na stropie i scenami figuralnymi na ścianach.

Godnymi polecenia są także zespoły rezydencjonalne i zamki, w tym np.:

- Łańcuchów (woj. lubelskie) – zespół dworski, nietypowy dla regionu dwór w stylu zakopiańskim i zarazem unikatowy w skali kraju przykład zastosowania tego stylu w architekturze murowanej. Zbudowany w latach 1903-1904 wg proj. Stanisława Witkiewicza.

- Brody (woj. lubuskie) – zespół pałacowo-parkowy, wzniesiony ok.1680 r. jako okazała rezydencja z rozległym ogrodem typu francuskiego. W 1740 r. majątek wraz ze wszystkimi dobrami ziemskimi nabył Heinrich von Brühl, pierwszy minister króla polskiego Augusta III Mocnego. Prace projektowe i planistyczne wykonał Johann Christoph Knöffel – nadworny architekt króla Augusta III.

- Lubostroń (woj. kujawsko-pomorskie) – zespół pałacowo-parkowy zbudowany w latach 1795-1800 przez Stanisława Zawadzkiego na zlecenie Fryderyka Skórzewskiego. Obiekt jest najwybitniejszym przykładem rezydencjonalnej architektury klasycystycznej w północnej Polsce. Nawiązujący do palladiańskiej Villi Rotonda, położony na wysoczyźnie pałac otoczony jest wspaniałym parkiem krajobrazowym o niezwykłej kompozycji.

Dużą atrakcją turystyczną są również dawne twierdze, miejskie mury obronne i inne konstrukcje o charakterze militarnym, np.

- Mury miejskie Byczyny (woj. opolskie) – wokół miasta, pochodzącego z XIII-wieku, zachował się niemal na pełnym obwodzie pierścień murów obronnych. Ceglane fortyfikacje wznoszone były od XIV do XVI w., z wykorzystaniem reliktów pochodzących jeszcze z XIII w. murów kamiennych. Zwiedzając umocnienia Byczyny warto również przejść się ulicami miasta, które zachowało średniowieczny układ ulic i w obrębie którego znajdują się m. in. gotycki kościół (od 1556 r. zbór ewangelicki) czy wzniesiony w 1757 r. w barokowy kościół pw. św. Trójcy.

Atrakcyjne do zwiedzania mogą być też zabytki techniki, powiązane często w szlaki dziedzictwa przemysłowego, gdzie organizowane są wydarzenia plenerowe. Liczne tego typu obiekty znaleźć można w woj. śląskim – zespoły dawnych kopalń (Guido w Gliwicach), podziemne wyrobiska górnicze, sztolnie (Królowa Luiza w Gliwicach), elektrownie (d. elektrownia Huty Królewskiej w Chorzowie), zabytki radiofonii (radiostacja w Gliwicach), wodne szlaki transportowe (Śluzy Kanału Górnośląskiego, zw. Gliwickim) czy reprezentatywne osiedla robotnicze (Nikiszowiec i Giszowiec w Katowicach oraz osiedle robotnicze w Rudzie Śląskiej).

Wśród zabytków archeologicznych najbardziej znany jest Biskupin, ale równie atrakcyjnych obiektów o podobnym charakterze jest w naszym kraju znacznie więcej. To chociażby pozostałości grodziska kultury łużyckiej w Wicinie (woj. lubuskie), które około 700 lat przed naszą erą zostało zniszczone podczas najazdu scytyjskiego. Relikty grodu o powierzchni około 40 ha, zamieszkiwanego przez ludność scytyjską, znaleziono także w miejscowości Chotyniec (woj. podkarpackie). Szczególnym dla historii Polski jest Ostrów Lednicki - położony na jednej z wysp jeziora Lednica (woj. wielkopolskie). To miejsce, w którym pierwsi piastowscy władcy wznieśli jedną ze swych siedzib. Za panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego gród odgrywał w państwie bardzo ważną rolę. Odkryte w kaplicy pałacowej dwa baseny chrzcielne pozwalają przypuszczać, że właśnie tutaj w 966 r. mógł przyjąć chrzest książę Mieszko lub osoby z jego najbliższego otoczenia.

W letnie słoneczne dni warto odwiedzić również założenia ogrodowe, np.:

- Park Mużakowski w Łęknicy (woj. lubuskie) i Bad Muskau (Niemcy) – to wybitny przykład architektury ogrodowej o randze światowej. Został założony w 1 poł. XIX w. i jest jednym z największych parków w Europie (ponad 700 ha), podzielonym granicą państwową pomiędzy Polskę i Niemcy na Nysie Łużyckiej.

- Orońsko (woj. mazowieckie) – dawny folwark i dwór, wiejska rezydencja Franciszka Xawerego Christianiego oraz Józefa Brandta, to obecnie muzeum malarza oraz Centrum Rzeźby Polskiej, galeria rzeźb w parku i miejsce spotkań ze sztuką.

Specjalna zakładka z opisanymi zabytkami dostępna jest tutaj.