– Muzeum będzie pierwszym i wyjątkowym miejscem w Polsce, które w całości opowie o zmaganiach milionów Polaków w odrzuceniu komunizmu i dramatycznej walce o wolność – mówił w Sejmie Sebastian Kaleta.

Muzeum działa na terenie byłego Aresztu Śledczego w Warszawie-Mokotowie przy ul. Rakowieckiej od 2016 r. dzięki decyzji podjętej przez Ministra Sprawiedliwości Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobro. Od tej pory realizowane są kolejne etapy tworzenia kompleksu muzealnego. Placówka została przekształcona w państwową instytucję kultury, przeprowadzono konkursy architektoniczne, przygotowano koncepcję i dokumentację wystawy stałej, uzyskano pozwolenia na budowę.

Minister sprawiedliwości przedłożył rządowi plan finansowania przedsięwzięcia, a przyjęta przez Sejm ustawa zagwarantuje środki na inwestycję – na mocy nowych przepisów Rada Ministrów ustanowi program strategiczny „Budowa Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL”.

Projekt muzeum przewiduje m.in. powstanie nowych podziemnych kompleksów. W ramach wystawy stałej utworzona będzie nowoczesna ekspozycja złożona z trzech części: Żołnierze Wyklęci, Więźniowie Polityczni, Bezpieka. Zostanie też zrekonstruowane więzienie z lat 40. i 50. (X Pawilon). W muzeum zaplanowano również centrum edukacyjne z salami konferencyjnymi oraz salą kinową i widowiskową mogącą pomieścić ponad 300 osób.

Instytucja funkcjonuje i organizuje liczne wystawy czasowe, uroczystości oraz projekty naukowo-edukacyjne, a w miarę możliwości udostępnia przestrzeń zwiedzającym. Muzeum odwiedziło już kilkadziesiąt tysięcy osób, w tym delegacje międzynarodowe, które przyjeżdżają do Warszawy.

Odbywają się tu wyjątkowe lekcje polskiej historii – można obejrzeć pozostałości po dawnym więzieniu, gdzie komuniści zamordowali wielu bohaterów walczących o niepodległą Polskę. Na terenie muzeum już w 2016 r. rozpoczęły się prace archeologiczne, prowadzone przez Instytut Pamięci Narodowej pod kierownictwem prof. Krzysztofa Szwagrzyka. Odnaleziono tam szczątki kilkunastu osób.

Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL gromadzi cenne artefakty historyczne, w tym dokumenty związane z gen. Augustem Emilem Fieldorfem ps. „Nil”, pamiątki po rtm. Witoldzie Pileckim i przedmioty należące niegdyś do Anny Walentynowicz. Eksponaty docierają do muzeum z całego świata – m.in. ze Stanów Zjednoczonych, Szwecji, Francji, Węgier czy Ukrainy.

Biuro Komunikacji i Promocji
Ministerstwo Sprawiedliwości