– Odwiedzający Muzeum Pamięci Sybiru będą mogli zobaczyć trudne świadectwo tamtych czasów i zobaczyć, jak bardzo ważna była dla poprzednich pokoleń Polska wolna, suwerenna i niepodległa – mówił prezydent Polski Andrzej Duda, który wziął udział w uroczystym otwarciu Muzeum w Białymstoku.
Muzeum Pamięci Sybiru powstało w wyjątkowym miejscu – w jednym z przedwojennych magazynów wojskowych przylegających do bocznicy kolejowej dawnego Dworca Poleskiego. W latach 1940-41 oraz w 1944 roku to właśnie tutaj Sowieci ładowali do wagonów mieszkańców Białostocczyzny, by następnie deportować ich na Sybir. A w 1943 roku Niemcy wywieźli stąd do obozu zagłady w Treblince Żydów z białostockiego getta.
– Data dzisiejszego wydarzenia nie jest przypadkowa. 17 września 2021 roku – w Światowym Dniu Sybiraka – obchodzimy jednocześnie 82. rocznicę agresji sowieckiej na Polskę. Rocznicę, która boleśnie zapisała się na kartach naszej historii. I to właśnie dzisiaj otwiera się pierwsze w kraju Muzeum, którego istotą i głównym celem jest troska o upamiętnienie tych, którzy zginęli w dramatycznych warunkach, z dala od ojczystej ziemi, a także o tych, którzy przeżyli deportację i zesłanie, ale zostawili w swoim sercu wspomnienie o nieludzkim cierpieniu i dramacie, które stały się ich udziałem – powiedział wicepremier, minister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu Piotr Gliński.
Muzeum Pamięci Sybiru jest poświęcone ludziom, którzy od końca XVI aż do połowy XX wieku byli niewoleni i zsyłani w głąb Rosji, a później Związku Sowieckiego, jak też tym, którzy podążali tam dobrowolnie. Instytucja opowiada o jeńcach, więźniach, zesłańcach i deportowanych, a także o tych, którzy przed I wojną światową odkrywali Syberię i aktywnie uczestniczyli w zagospodarowaniu jej ogromnych obszarów. Muzeum łączy wyniki badań i narrację historyków ze wspomnieniami uczestników i świadków zdarzeń. Pokazuje ogromne emocje ukryte w zwykłych na pozór przedmiotach, przenosząc zwiedzających w niezwykłą krainę – tajemniczy, piękny, a jednocześnie okrutny i bezwzględny Sybir.
Budynek Muzeum Pamięci Sybiru został ulokowany na terenie przedwojennych, polskich magazynów wojskowych, które bezpośrednio przylegają do dawnego, brzeskiego traktu kolejowego. Kompleks muzealny ma powierzchnię 5,5 tys. m².
Wystawa stała Muzeum Pamięci Sybiru to opowieść o losach Polaków przymusowo deportowanych w głąb Rosji Sowieckiej podczas największych deportacji w latach II wojny oraz późniejszych – aż do 1956 roku. Szacuje się, że w latach 1940-41 deportowano nawet 1 mln polskiej ludności. Deportacje miały na celu eksterminację polskich elit politycznych, intelektualnych i gospodarczych.
Na wystawie znalazły się zarówno przedmioty zabrane w pośpiechu z domu rodzinnego w dniu wywózki: walizka, haftowana chusteczka, porcelanowa figurka, książeczka do nabożeństwa, garstka ziemi zawinięta w kawałek płótna, maszyna do szycia, nożyczki czy lokówka do włosów, jak i pamiątki przywiezione z Syberii – pojemnik na żywność z kory brzozowej, fufajka, maska chroniąca przed owadami czy sowiecki tytoń.
Poprzez wybrane przedmioty, fotografie i dokumenty, przez lata pieczołowicie przechowywane w domowych szufladach, odczytujemy losy tysięcy rodaków i ich rodzin doświadczających dramatu przesiedleń, niewolniczej pracy, głodu, chorób i poczucia beznadziejności. Prezentowane artefakty przypominają nam losy ofiar czterech deportacji.
Na podst. MKDNiS, prezydent.pl
