"W Polsce jest bardzo wiele rodzin, które nie znają losów swoich bliskich, osób represjonowanych w czasie II wojny światowej pod okupacją niemiecką i okupacją sowiecką. W IPN obserwujemy, że w ostatnich latach wzrasta zainteresowanie ustalaniem tych losów, dlatego zdecydowaliśmy się na utworzenie Centrum Udzielania Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej" - mówił prezes IPN Łukasz Kamiński, przypominając, że w czwartek mija 69. rocznica zakończenia II wojny światowej.
Głównym zadaniem nowej komórki IPN - jak podkreślił Kamiński - będzie udzielanie kompleksowej informacji, na podstawie archiwów i baz danych, o ofiarach represji nie tylko z lat wojny, ale również po jej zakończeniu. "Warto znać dzieje swoich przodków, historię własnej rodziny, bo warto budować tożsamość nie tylko w tym szerszym, narodowym wymiarze, ale również w wymiarze indywidualnym" - zachęcał prezes IPN.
Nowe centrum - jak tłumaczył dyrektor Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN Rafał Leśkiewicz - upraszcza dotychczasowe zasady udzielania informacji o ofiarach represji. Wiadomości można uzyskać zwracając się listownie na adres Biura (z dopiskiem "Centrum Udzielania Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej") lub mailowo na adres Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..">Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie obsługi JavaScript..
IPN dysponuje obecnie największym zbiorem danych o losach Polaków w czasie II wojny światowej pod dwiema okupacjami. To nie tylko archiwa przejęte od poprzedniczki IPN - Głównej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ale również Baza Międzynarodowej Służby Poszukiwawczej w Bad Arolsen w Niemczech, która zawiera informacje dotyczące ponad 17 mln osób. Ponadto IPN dysponuje tzw. zbiorem akt wschodnich oraz od 2013 r. "Indeksem Represjonowanych", którego baza wewnętrzna liczy ok. 1,2 mln rekordów (program ten wcześniej był prowadzony przez Ośrodek Karta).
Do archiwistów IPN, poza badaczami dziejów II wojny światowej, zwracają się głównie osoby chcące udokumentować represje dotykające ich rodzin. "Bardzo często osoby zainteresowane pytają o losy swoich dziadków, pradziadków, o losy swoich bliskich, ale zwracają się do nas także osoby, które same były represjonowane, świadkowie tamtych wydarzeń, więźniowie obozów koncentracyjnych, osoby deportowane na Wschód" - zwrócił uwagę Leśkiewicz.
Podkreślił, że archiwiści IPN prowadząc kwerendy w ramach Centrum Udzielania Informacji o Ofiarach II Wojny Światowej nie będą ograniczać się wyłącznie do zasobów IPN, ale również wskażą inne polskie i zagraniczne archiwa, gdzie mogą znajdować się informacje o poszukiwanych osobach.
W archiwach IPN zgromadzono prawie 90 kilometrów akt, które dokumentują zbrodnie popełnione na obywatelach polskich, informują o poniesionych ofiarach i wyrządzonych szkodach oraz ukazują fakty i okoliczności dotyczące losów narodu polskiego w latach 1939-1990. Znajdują się tu dokumenty dotyczące zbrodni popełnionych w latach II wojny światowej, w tym materiały organów represji i administracji III Rzeszy Niemieckiej i Związku Socjalistycznych Republik Sowieckich, a także komunistycznego aparatu represji w Polsce, wytworzone od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r.
Szczególną część archiwów stanowią kartoteki i inne pomoce ewidencyjne, w których zgromadzono informacje o kilku milionach polskich obywateli. W IPN są również archiwa organizacji niepodległościowych i oporu społecznego, archiwa osobiste i kolekcje przekazane przez obywateli oraz dokumenty z archiwów zagranicznych lub ich kopie.
W czasie II wojny światowej Polska poniosła relatywnie największe straty i szkody demograficzne wśród wszystkich państw walczących i okupowanych. Rozmiar tych strat i zakres represji nie jest dokładnie znany. W 2009 r. w 70. rocznicę wybuchu II wojny światowej IPN przedstawił publikację, zgodnie z którą w latach 1939-1945 zginęło od 5,6 do 5,8 mln polskich obywateli, w tym prawie 3 mln Żydów, a także m.in. Ukraińców, Białorusinów, Litwinów, którzy byli obywatelami polskimi.
PAP
