Uroczystości rozpoczęły się mszą świętą, którą celebruje metropolita szczecińsko-kamieński abp Andrzej Dzięga. Biorą w niej udział ministrowie spraw zagranicznych i obrony narodowej Polski oraz Litwy: Jacek Czaputowicz, Linas Linkeviczius, Mariusz Błaszczak i Raimundas Karoblis.

Po liturgii zaplanowane jest wręczenie odznaki honorowej "Gwiazda Dyplomacji Litwy" arcybiskupowi Andrzejowi Dziędze, a następnie złożenie kwiatów przy tablicy upamiętniającej litewskich lotników. Na godz. 12 (czasu polskiego) zaplanowano uroczyste obchody przy pomniku lotników w Pszczelniku niedaleko Myśliborza.

***

Steponas Darius i Stasys Girėnas poznali się w 1927 roku na fali zainteresowania wielkimi przelotami. Kilka lat później podjęli decyzję o wspólnej próbie pokonania Atlantyku północnego - przelocie bez lądowania z Nowego Jorku do Kowna (7186 km). Ze składek Litwinów w kraju i na emigracji zakupiono w USA i dostosowano do potrzeb wyczynowego przelotu samolot nazwany "Lituanica". Lotnicy wystartowali z Nowego Jorku rano 15 lipca 1933r, w rocznicę zwycięstwa wojsk polskich i litewskich pod Grunwaldem. Lecieli bez radia, by mogli zabrać odpowiednią ilość paliwa. Zamierzali pokonać trasę o długości ponad 7 tys. km bez międzylądowania i pobić rekord długości lotu bez międzylądowania. Lot, który miał rozsławić Litwę, zakończył się jednak tragicznie. Pilotom udało się pokonać Ocean Atlantycki, jednak w szalejącej burzy "Lituanica" rozbiła się w pobliżu wsi Kuhdamm (dziś Pszczelnik) na terenie hitlerowskich Niemiec. Darius i Girėnas zginęli na miejscu. Do Kowna zabrakło ok. 650 km.

W 1935 r. ówczesne władze Litwy wykupiły kawałek lasu w miejscu katastrofy i rok później stanął tu drewniany krzyż oraz pomnik betonowy w kształcie podwójnego krzyża (tzw. witoldowego), który przetrwał do naszych czasów. Od niedawna w pobliżu miejsca katastrofy działa także skromne muzeum, w którym prezentowane są eksponaty związane z tym miejscem i tragiczną śmiercią lotników.

Steponas Darius i Stasys Girėnas przeszli do historii światowego lotnictwa nie tylko jako symbole ofiar lotnictwa wyczynowego, lecz także jako zdobywcy rekordów w dziedzinie długości lotu (6411 kilometrów, w 1933 r. drugi wynik na świecie) oraz liczby spędzonych w powietrzu godzin (37 godzin i 11 minut, czwarty wówczas wynik na świecie). Na Litwie obaj piloci są uważani za bohaterów narodowych, także w Polsce dwie szkoły (w Puńsku i Myśliborzu) noszą ich imiona.

na podst. PAP, www.mon.gov.pl, inf. wł.