Marszałek Kuchciński zwraca uwagę, że parlamentaryzm w Polsce nie rozpoczął się w 1989 r., a Polska wcale nie jest "młodą demokracją". - Demokracja i wolność stały się nieodłącznymi cechami polskości i naszej kultury politycznej, a w wyniku unii polsko-litewskich ten model kultury politycznej został przeniesiony do Wielkiego Księstwa Litewskiego, obejmującego wtedy także ziemie ruskie. Król Stefan Batory utworzył również parlament dla Żydów w postaci Sejmu Czterech Ziem. W tym samym czasie rozkwitał parlamentaryzm w Siedmiogrodzie, można więc stwierdzić, że ten typ ustroju ogarnął całą Europę Środkową, która zaczęła się odróżniać od Europy Zachodniej i Wschodniej. To właśnie wtedy część środkowa naszego kontynentu słynęła z tolerancji, rozkwitu gospodarczego oraz kultury materialnej i duchowej - opisuje Marek Kuchciński.

- Polski parlamentaryzm był wyrazem wzięcia współodpowiedzialności za funkcjonowanie państwa przez jego obywateli - przez stany szlachecki, duchowny i mieszczański. Dwuizbowa (senat i izba poselska) struktura sejmu stała się trwałą zdobyczą polskiej szlachty - mówi Marszałek Sejmu. W jego ocenie, parlamentaryzm doby I Rzeczypospolitej był ewenementem w ówczesnym świecie, ponieważ naród polityczny wysyłający swoich przedstawicieli na sejmy stanowił ok. 10 proc. społeczeństwa. - Patrzymy na parlamentaryzm naszych przodków przez pryzmat jego późniejszego kryzysu, który nastąpił w I połowie XVII w., kiedy zasada powszechnej zgody reprezentantów ziem przerodziła się w anarchiczne liberum veto. Kryzys sejmu był tożsamy z kryzysem państwa. Gdy zabrakło obywatelskiej cnoty, a wokół naszych granic wyrosły wrogie nam potęgi, a Rzeczpospolita zaczęła podupadać. Jednak to na sejmie w 1791 r. podjęto wielką próbę zasadniczych zmian ustrojowych i zarazem ratunku ojczyzny, uchwalając Konstytucję 3 maja - wyjaśnia marszałek Kuchciński.

Charakteryzując parlamentaryzm czasu zaborów i po odzyskaniu niepodległości, marszałek zauważa m.in., że nawet w latach 1795 - 1918, gdy nie było suwerennej Rzeczypospolitej, nie zaginęły tradycje parlamentarne (Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie). Z kolei odrodzenie polskiego parlamentaryzmu nastąpiło wraz z odzyskaniem niepodległości w 1918 r. - na mocy suwerennej decyzji Polaków. Przed parlamentem stanęło zadanie stworzenia podstaw prawnych II Rzeczypospolitej. Druga wojna światowa, agresja niemiecka, a następnie sowiecka zniszczyły Rzeczpospolitą, a wraz z nią instytucję parlamentu. - Parlamentaryzm okazał się jednak na tyle trwały, że zarówno władze RP na uchodźstwie, jak i Polskie Państwo Podziemne utworzyły organy reprezentujące naród. Następnie rządy komunistyczne spowodowały, że na odrodzenie parlamentaryzmu przyszło nam czekać dziesięciolecia. Ten akt dokonał się w dwóch fazach w latach 1989 i 1991. Najpierw wybrano w demokratycznych wyborach Senat, a następnie Sejm - mówi Marek Kuchciński.

- Od 27 lat możemy się znów cieszyć wolnym parlamentem w wolnym państwie - stwierdza Marszałek Sejmu i formułuje wnioski, jakie wynikają dla nas z tej 550-letniej historii. - Po pierwsze, możemy być dumni z naszej tradycji i kultury parlamentarnej jako jednej z najstarszych w Europie. Po drugie, parlament w naszych dziejach był instytucją wolnej i suwerennej Rzeczypospolitej, wyrazem mądrości zbiorowej. Po trzecie, wynaturzenie parlamentaryzmu w naszej historii okazało się wyjątkowo niebezpieczne, gdyż prowadziło do uzależnienia Polski od sąsiadów i okazało się potężnym zagrożeniem dla polskiej racji stanu - podsumowuje marszałek Kuchciński.

Na podst. sejm.gov.pl