Obchody święta narodowego rozpoczęły się od uroczystej mszy świętej w intencji ojczyzny w warszawskiej archikatedrze św. Jana Chrzciciela z udziałem głowy państwa i premier Beaty Szydło. Prezydentowi towarzyszyła małżonka Agata Kornhauser-Duda. Obecna była także Szefowa Kancelarii Prezydenta RP Małgorzata Sadurska wraz ministrami KPRP.

Przed południem na Zamku Królewskim prezydent Andrzej Duda wręczył odznaczenia państwowe - Ordery Orła Białego. Otrzymali je: Adam Bujak, artysta fotografik, prof. Mieczysław Chorąży, lekarz-onkolg, Jan Krzysztof Kelus, poeta, kompozytor, działacz opozycji demokratycznej w epoce PRL, Zofia Teliga-Mertens, działaczka społeczna oraz prof. Mieczysław Tomaszewski, muzykolog.

- Państwo dla ojczyzny poświęcili całe życie; dla ojczyzny wolnej, ojczyzny, którą trzeba rozsławiać. To państwa zasługi dla wolnej, dumnej Rzeczypospolitej – zwrócił się prezydent do odznaczonych.

Zaznaczył, że Order Orła Białego to najstarsze i najwyższe polskie odznaczenie, starsze niż Konstytucja 3 maja, której 226. rocznicę uchwalenia obchodzimy w tym roku. - Order ten jest dla mnie wymownym symbolem polskiej wolności, ponieważ był on przyznawany wtedy, gdy Polska była wolna, rzeczywiście wolna - podkreślił prezydent Duda. Gdy Polska nie była wolna, dodał, władze zależne od obcych mocarstw nie przyznawały Orderu Orła Białego, "nie skalały tego odznaczenia i dlatego w swojej postaci jest ono dzisiaj czyste i może być przyznawane tym najwybitniejszym".

- Państwo dla ojczyzny poświęcili w zasadzie całe życie. Dla ojczyzny szeroko rozumianej, bo dla ojczyzny rozumianej także jako bliźni, jako człowiek, jako ten, kto jest razem ze mną elementem społeczeństwa. Dla ojczyzny w znaczeniu rozsławiania ojczyzny na świecie - mówił Andrzej Duda.

Jak dodał, chodzi o zasługi dla ojczyzny także jako tej, "która pamięta o swoich dzieciach, o swoich synach, nawet jeżeli są daleko". - Dla ojczyzny rozumianej jako ojczyzna wolna, którą trzeba wyzwolić. Dla ojczyzny, którą trzeba utrwalić, pokazać. Dla ojczyzny, którą trzeba rozsławiać poprzez jej kulturę, poprzez wielki dorobek jej synów. Dla ojczyzny jako państwa, które swoją siłę buduje także poprzez wiedzę młodych pokoleń. To są państwa zasługi dla Rzeczypospolitej, dla wolnej, dumnej Rzeczypospolitej - podkreślił prezydent.

- Wręczam pani Order Orła Białego chyląc czoła i dziękując za pani służbę dla Polski i Polaków; za to, że dzięki pani działalności 40 rodzin mogło powrócić z Kazachstanu do Polski – zwrócił się Prezydent RP do Zofii Teligi-Mertens.

- Szanowna Pani, to odznaczenie jest przyznane nie tyle przez prezydenta RP, ono jest przyznane przez Polaków i tak proszę to traktować. Rok temu w mediach społecznościowych rozpoczęto akcję "Order Orła Białego dla pani Zofii Teligi-Mertens". To ludzie chcieli, aby otrzymała pani ten order, ja spełniłem wolę moich rodaków - powiedział prezydent.

Zwracając się do prof. Chorążego prezydent Duda podkreślił: „To jest Order Orła Białego za walkę o ludzkie życie, za rozsławianie Polski na świecie, za wielki dorobek naukowy”. Jak dodał, mozolna praca lekarza i naukowca, pionierskie badania prof. Chorążego to "dziesiątki tysięcy przedłużonych, uratowanych ludzkich istnień".

Prezydent RP podkreślał, że prof. Chorąży był za młodu żołnierzem AK i walczył w Powstaniu Warszawskim, po wojnie wychowywał pokolenia młodych lekarzy i naukowców, a pracując za granicą, rozsławiał Rzeczpospolitą i polska naukę.

Prof. Mieczysława Tomaszewskiego prezydent nazwał "wielkim piewcą polskiej muzyki". - Ogromnie za to dziękuję, że pan profesor przez wszystkie lata swojej służby dla Rzeczypospolitej, dla polskiej kultury odkrywał dla nas to, co w skarbnicy twórczości naszych kompozytorów najważniejsze, to, co pokazuje, że oni są naszymi kompozytorami – zaznaczył prezydent.

- Pan jest wielkim dokumentalistą Polski. Wielkim, a niezwykle skromnym. (...) To jest właśnie budowanie naszej historii, poprzez utrwalanie tego, co ważne. Po to, żeby za lat 10, 20, 100, 200 następne pokolenia także mogły to zobaczyć" - mówił prezydent, zwracając się do Adama Bujaka.

Jego zdaniem Adam Bujak ma niezwykły dar - "obserwuje rzeczywistość, a nie ingeruje w nią w żaden sposób". - Pan jest tym, który przedstawia i tym, który zostawia niezwykłe świadectwa, zapierające dech w piersiach. Najważniejsze dla nas wydarzenia z historii ostatnich dziesięcioleci, najważniejszych dla nas ludzi, najważniejszych miejsc dla Polski, dla naszej historii, dla naszej kultury, dla naszego świata – podkreślał prezydent.

Order Orła Białego to najstarsze i najwyższe odznaczenie Rzeczypospolitej Polskiej, nadawane za duże zasługi cywilne i wojskowe dla kraju. Otrzymują go najwybitniejsi Polacy oraz najwyżsi rangą przedstawiciele państw obcych. Przyznaje go Prezydent RP.

Następnie na placu Zamkowym Prezydent RP wygłosił przemówienie. - Chcę, aby w sprawie Konstytucji Rzeczypospolitej odbyło się w naszym kraju w przyszłym roku, roku 100-lecia niepodległości, referendum – powiedział.

Prezydent Duda ma nadzieję, że to przedsięwzięcie uda się przeprowadzić ponad podziałami. - Wierzę w to, że taką konstytucję, która będzie czerpała z dorobku 226 lat od Konstytucji Majowej, z dorobku prawie 30 lat od 1989 roku i z dorobku 20 lat obowiązywania konstytucji z 1997 r. jesteśmy w stanie jako społeczeństwo stworzyć i że będzie to konstytucja na miarę 100-lecia niepodległości, na miarę wolnej Rzeczypospolitej - podkreślał prezydent.

- Moi rodacy mają prawo się wypowiedzieć, czy konstytucja obowiązująca w Polsce od 20 lat funkcjonuje dobrze, czy są zadowoleni z tego modelu ustrojowego, czy też wymaga on zmian, a Polska i Polacy zasługują na nową konstytucję – mówił prezydent przemawiając na placu Zamkowym.

Jak zaznaczył, "czas rozpocząć tę ważną debatę, czas rozpocząć tę debatę w 20-lecie konstytucji, czas rozpocząć tę debatę na rok przed 100. rocznicę odzyskania niepodległości".

Po zakończeniu obchodów 226. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja na Placu Zamkowym prezydent Andrzej Duda z Pierwszą Damą Agatą Kornhauser-Dudą przeszli do Pałacu Prezydenckiego.

PAP, prezydent.pl