Wyróżnieni policjanci to wybitni specjaliści w zakresie zwalczania przestępczości przeciwko zabytkom. Wśród swoich dokonań mają tak głośne sprawy jak m.in. odzyskanie z USA czapki pasiaka więziennego skradzionego z Muzeum na Majdanku czy odzyskanie obrazów Wojciecha Fangora skradzionych z prywatnej kolekcji na terenie Niemiec.

Przyznając odznaczenia, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego docenił wieloletnie dokonania służb policyjnych na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego. Działalność polskiej policji obejmuje bardzo szerokie spektrum aktywności, zarówno operacyjnej (ściganie przestępców, zwalczanie patologii społecznych – kradzieże dzieł sztuki, dewastacje zabytków, nielegalny handel i wywóz za granicę), jak i prewencyjnej (kontrole stanu zabezpieczenia obiektów zabytkowych i ich antywłamaniowego wyposażenia, upowszechnianie nowoczesnych technicznych środków zabezpieczeń, monitoring, znakowanie zabytków ruchomych).

Cieszę się, że na dzisiejszej uroczystości możemy gościć funkcjonariuszy policji z całego kraju. Jest to szczególna okazja, aby wyrazić wdzięczność za trud i poświęcenie w ciężkiej i niebezpiecznej pracy, jaką jest walka z przestępczością przeciwko dziedzictwu kulturowemu. Dzięki współdziałaniu policji ze służbami konserwatorskimi wiele - nierzadko bezcennych - dzieł sztuki i zabytkowych przedmiotów użytkowych powróciło do swych prawowitych właścicieli, wiele z nich zostało ocalonych przed zniszczeniem – powiedziała podczas uroczystości Podsekretarz Stanu w MKiDN, Generalny Konserwator Zabytków dr hab. Magdalena Gawin.

Dzieła Kossaka, Matejki, Witkacego, Moneta

Policjanci od lat działają na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego. Skutecznie i metodycznie poszukują, a następnie zabezpieczają dzieła sztuki, które padły ofiarą wojennych rabunków czy współczesnych kradzieży. Współpracują w tym zakresie m.in. z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Narodowym Instytutem Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów. Dzięki zaangażowaniu polskiej policji zabezpieczono wysokiej klasy dzieła autorstwa mistrzów polskich i obcych oraz inne zabytkowe przedmioty. Poniżej przypominamy kilka wybranych przykładów działań policji w tym zakresie.

Jednym z ostatnich sukcesów jest zabezpieczenie przez stołecznych policjantów w jednej z galerii dzieł sztuki na terenie Warszawy obrazu Wojciecha Kossaka "Piłsudski na Kasztance". Dzieło zostało utracone w wyniku włamania do prywatnego mieszkania, do którego doszło w styczniu 1997 roku w Krakowie. Wcześniej warszawscy policjanci zabezpieczyli m.in. obrazy: „Hucułka z dzbankiem” Michała Borucińskiego i „Święty Longin, patron dzwonkarzy” Jana Matejki, które pojawiły się na aukcjach. Dzieła figurowały w bazie strat wojennych MKiDN. Dzięki współpracy z policją francuską stołeczni policjanci wspólnie z Biurem Kryminalnym Komendy Głównej Policji odnaleźli i zabezpieczyli antyki skradzione z jednego z pałaców na południu Francji.

Kolejny przykład to działania policjantów z Centralnego Biura Śledczego KGP, którzy uczestnicząc w śledztwie dotyczącym zorganizowanej grupy przestępczej, w 2011 r. ustalili miejsce przechowywania skradzionego obrazu Witkacego. W efekcie odzyskano „Portret Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów” o wartości minimum 450 tysięcy złotych, utracony w wyniku włamania w 2005 roku do muzeum w Podkowie Leśnej. Natomiast funkcjonariusze z Poznania w 2010 r. zatrzymali mężczyznę podejrzanego o kradzież obrazu Claude'a Moneta. Odzyskano wtedy obraz "Plaża w Pourville", który skradziono z Muzeum Narodowego w Poznaniu we wrześniu 2000 roku.

Liczne zabytki odnaleźli i zabezpieczyli funkcjonariusze Komendy Wojewódzkiej Policji w Szczecinie. M.in. w 2011 r. odzyskano misę chrzcielną z połowy XVII w., pochodzącą z kradzieży do kościoła w Sianowie w 1983 roku. Po 27 latach od kradzieży misa została zwrócona do macierzystej parafii. Z kolei w 2012 roku odzyskano gotycką rzeźbę z XV w., przedstawiającą św. Mikołaja, wykonaną w XV w. dla kościoła w Bobrownikach. Zabytek zaginął w 1975 roku.

Odnalezienie historycznego napisu „Arbeit macht frei”

Wśród wyróżnionych są też policjanci, którzy przyczynili się do odnalezienia w 2009 r. historycznego napisu skradzionego znad bramy hitlerowskiego obozu zagłady Auschwitz - Birkenau. Nad tą sprawą, priorytetową dla polskiej Policji, funkcjonariusze pracowali nieprzerwanie 24 godziny na dobę. Powołano w tym celu specjalną grupę policjantów z Małopolski, którzy ściśle współpracowali z policjantami z woj. kujawsko-pomorskiego. Działania koordynowało Biuro Kryminalne Komendy Głównej Policji, a napływające informacje analizowało Centralne Biuro Śledcze. Tak zorganizowana praca operacyjna zakończyła się odnalezieniem historycznego napisu w ciągu kilkudziesięciu godzin.

Operacja PANDORA

MKiDN wyróżniło też funkcjonariuszy, którzy uczestniczyli w Międzynarodowej Operacji PANDORA, wymierzonej przeciwko kradzieżom i nielegalnemu handlowi dobrami kultury. Operacja PANDORA została przeprowadzona w październiku i listopadzie 2016 roku, a ze względów operacyjnych działania zakończono na początku bieżącego roku. Wzięło w niej udział 18 krajów. Polscy policjanci ujawnili i zabezpieczyli tysiące różnych przedmiotów pochodzących z nielegalnych wykopalisk, m.in. bardzo cenne fibule rzymskie z czasów Cesarstwa Rzymskiego, zabytkowe monety, zabytkową broń białą i palną oraz inne cenne przedmioty pozostałe po działaniach wojennych.

Na podst. mkidn.gov.pl