Inicjatywa radnych z frakcji AWPL-ZChR w sprawie zwiększenia rekompensaty kosztów dla sołtysów do maksymalnej sumy na pewno stanie się pozytywnym impulsem do jeszcze bardziej aktywnej działalności sołtysów oraz dalszego i większego zbliżania samorządności do mieszkańców. Ale jak się okazało, nowa Administracja Samorządu Rejonu Wileńskiego nie chce tego zrozumieć i planuje znacząco uszczuplić liczbę sołectw, co byłoby ograniczeniem praw mieszkańców do udziału w samorządności, tzn. w procesach i przyjmowaniu decyzji. Kierownictwo Administracji nie powinno stosować swoistej presji wobec starostów w celu znaczącego zmniejszenia liczby sołectw. Być może to wynika z oszczędzania kosztem płacenia rekompensat dla sołtysów. Jednak oszczędzać naprawdę można w innych działkach pracy samorządu jak chociażby nie zatrudniając bez potrzeby swych partyjnych kolegów, o czym była mowa podczas ostatniej sesji Rady samorządu.

Reagując na planowane znaczące zmniejszenie liczby sołtysów Komitet Praworządności i Rozwoju Samorządności Rady Samorządu Rejonu Wileńskiego, na czele z przewodniczącą komitetu Teresą Dziemieszko, stanowczo sprzeciwił się planowanym zmianom i przyjął postanowienie protokolarne, które wzywa do tego, aby nie zmniejszać obecnej liczby sołtysów w rejonie wileńskim, a w celu zacieśnienia więzi między instytucjami samorządowymi a mieszkańcami, a także uwzględniając wzrastające wskaźniki demograficzne rejonu wileńskiego, zwiększyć liczbę sołtysów.

Jak zaznaczyła Teresa Dziemieszko, partycypacja społeczna, czyli prawo jednostki lub grup do uczestniczenia w procesie podejmowania decyzji w procesie sprawowania władzy jest bardzo ważnym aspektem, niosącym kryterium demokracji i prawo człowieka, które w żadnym wypadku nie może być ograniczane. „Dlatego i są sołtysi, którzy przybliżają samorządność mieszkańcom rejonu, biorą udział w procesach i w podejmowaniu ważnych decyzji dla lokalnego społeczeństwa. Dzięki sołtysom i ich zaangażowaniu się sprawniej działa cały system demokracji bezpośredniej. Zdanie mieszkańców na tematy ich nurtujące muszą być podstawą w podejmowaniu decyzji instytucjonalnych dotyczących tych spraw” – tłumaczy przewodnicząca Komitet Praworządności i Rozwoju Samorządności.

W 23 gminach rejonu wileńskiego na 4-letnią kadencję w głosowaniu tajnym, bezpośrednim są wybierani sołtysi, którzy działają organizacyjno-społecznie, reprezentują mieszkańców swojego terytorium i pośredniczą w ważnych sprawach między urzędami samorządu a mieszkańcami sołectw. W ostatnich wyborach w 2019 roku w rejonie wileńskim wybrano 195 sołtysów, którzy przedstawiali interesy mieszkańców swojego terytorium. Zgodnie z opisem trybu wyboru i odwoływania sołtysów w rejonie wileńskim, wybory sołtysów przeprowadza się nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia pierwszego posiedzenia nowo wybranej Rady, a więc kadencja obecnych sołtysów dobiega końca. Już niebawem, jesienią 2023 roku mają odbyć się wybory nowych sołtysów. Ustawa samorządności reglamentuje, że jeden sołtys reprezentuje społeczność nie większą niż 500 mieszkańców, więc zmniejszanie liczby sołtysów byłoby nielogiczne i wręcz szkodzące dla demokracji i prawa wspólnot lokalnych.

28 lipca na posiedzeniu Rady Samorządu Rejonu Wileńskiego projekt-rezolucja autorstwa AWPL-ZChR o nie zmniejszaniu obecnej liczby sołtysów został przyjęty większością głosów radnych polskiej partii, tak więc naciski na starostów nowego kierownictwa administracji w kierunku oszczędzania kosztem sołectw i oddolnych wspólnot lokalnych spełzły na niczym.