Obronność i bezpieczeństwo

1. Odnotowujemy, że strategiczne partnerstwo między Litwą a Polską ulega dalszemu zacieśnieniu w kontekście trwającej w Europie wojny, przy czym nasza dwustronna współpraca koncentruje się zwłaszcza na bezpieczeństwie naszych krajów i naszego regionu.

2. Ponawiamy nasze zobowiązanie do dalszego wzmacniania NATO i więzi transatlantyckich, które są podwaliną naszego bezpieczeństwa. Wysoce cenimy sobie zaangażowanie państw ramowych biorących udział we Wzmocnionej Wysuniętej Obecności EFP i wyrażamy podziękowanie wszystkim Sojusznikom za ich czynny wkład. Trwała i zwiększająca się obecność militarna Sojuszników oraz związane z nią zdolności i gotowość do zbiorowej obrony w naszym regionie stanowią kluczowe elementy wiarygodnego odstraszania w kontekście agresywnych poczynań militarnych ze strony Rosji.

3. Podkreślamy również znaczenie stałej obecności Stanów Zjednoczonych w tym regionie. Wzmacnia ona zdolności odstraszania i przyczynia się do utrzymania pokoju i stabilności w całej Europie. Ponownie podkreślamy nasze zainteresowanie i gotowość do zacieśnienia również w przyszłości współpracy i strategicznego partnerstwa ze Stanami Zjednoczonymi.

4. Podtrzymujemy nasze zaangażowanie we wzmacnianie współpracy regionalnej w ramach państw na Wschodniej Flance NATO: Bukaresztańskiej Dziewiątki, która jest ważnym formatem koordynacji naszych działań w dziedzinie bezpieczeństwa.

5. Będziemy nadal współdzielić nasze zdolności obronne, aby wspólnie dać odpór zagrożeniom zewnętrznym, zabezpieczyć Wschodnią Flankę Sojuszu, w tym także Przesmyk Suwalski i chronić Państwa Bałtyckie poprzez rozmieszczenie systemów obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej NATO. Jesteśmy gotowi wzmocnić naszą dwustronną współpracę wojskową poprzez wyznaczenie harmonogramu regularnych ćwiczeń, aby osiągnąć większą interoperacyjność pomiędzy naszymi siłami zbrojnymi.

6. Z niecierpliwością i nadzieją oczekujemy na zbliżający się Szczyt NATO w Wilnie. Oczekujemy, że zaowocuje on dalszym wzmocnieniem postawy odstraszania i obrony wzdłuż wschodniej flanki, w tym także wdrożeniem środków obronnych w wymiarze praktycznym, dzięki dyslokacji silnych wielozadaniowych gotowych do użycia jednostek wielkości brygady, dzięki przemieszczeniu sprzętu i zapasów, jak również odwodów pozostających w pełnej gotowości.

a. Z zadowoleniem przyjmujemy nowe regionalne plany obronne NATO mające na celu ochronę naszych obywateli i każdego centymetra terytorium Sojuszu. Przydzielenie niezbędnych sił i zdolności do tych planów jest sprawą najwyższej wagi.

b. Odpowiednie wydatki na obronę mają kluczowe znaczenie dla utrzymania skuteczności Sojuszu, w tym dla wdrożenia decyzji podjętych na szczycie NATO w Madrycie. Oczekujemy ambitnych działań na rzecz odnowienia Zobowiązania do Inwestycji Obronnych na Szczycie NATO w Wilnie, przy czym 2% PKB będzie wartością minimalną. Niezmiennie utrzymujemy wysoki poziom wydatków na obronność, zwiększone inwestycje w infrastrukturę, w krajowe przemysły obronne i modernizację sił zbrojnych, a także dotrzymujemy naszych zobowiązań na rzecz bezpieczeństwa innych Sojuszników.

c. Oczekujemy z niecierpliwością chwili, kiedy Szwecja stanie się pełnoprawnym członkiem NATO i wzywamy naszych Sojuszników do finalizacji procesu ratyfikacji członkostwa Szwecji w możliwie najbliższej przyszłości.

d. Potwierdzamy nasze zaangażowanie w politykę otwartych drzwi Sojuszu i wyrażamy zdecydowane poparcie dla euroatlantyckich aspiracji Ukrainy. Musimy podnieść na wyższy szczebel partnerstwo pomiędzy NATO a Ukrainą i doprowadzić do zakotwiczenia Ukrainy w euroatlantyckim porządku bezpieczeństwa. Apelujemy, aby w trakcie Szczytu NATO w Wilnie Ukrainie zaproponowano jasną ścieżkę dojścia do członkostwa w NATO, której zwieńczeniem będzie zaproszenie do przystąpienia do Sojuszu. Miejsce Ukrainy jest w NATO, a jej członkostwo wzmocni Sojusz i zwiększy bezpieczeństwo w Europie. W świetle rosyjskiej wojny zaczepnej, Szczyt powinien również wzmocnić krótko– i długoterminowe wsparcie NATO dla Ukrainy w wymiarze praktycznym i wojskowym.

e. Pozostajemy zaangażowani we wspieranie reform i euroatlantyckich aspiracji Bośni i Hercegowiny, Gruzji i Mołdawii. Będziemy dążyć do wzmocnienia partnerstwa tych krajów z NATO. Na Szczycie NATO w Wilnie spodziewamy się dalszego zacieśnienia współpracy NATO z krajami o podobnych poglądach, w szczególności z partnerami z regionu Indo–Pacyfiku oraz z Unią Europejską, aby móc sprostać szerokiemu spektrum wspólnych wyzwań.

Wojna Rosji przeciw Ukrainie

7. W najsurowszych słowach potępiamy niczym niesprowokowaną i bezprawną inwazję i brutalną wojnę Rosji przeciw Ukrainie. Wzywamy Rosję do bezwarunkowego wycofania jej sił z terytorium Ukrainy. Naruszając niezależność, suwerenność i integralność terytorialną Ukrainy, Federacja Rosyjska przy walnym wsparciu Republiki Białorusi stanowi zagrożenie dla międzynarodowego ładu opartego na wartościach i zasadach. Nasza społeczność demokratyczna musi zachować jedność i niezłomność, sprzeciwiając się agresorowi.

8. Z wielką troską odnotowujemy fakt, że Rosja dopuszcza się codziennie zbrodni wojennych, umyślnie biorąc na cel infrastrukturę cywilną i narażając każdego dnia Ukraińców na przeraźliwe cierpienie. Niedawne zniszczenie zapory w Nowej Kachowce oraz wynikające stąd podtopienia stanowią jaskrawy przykład eskalacji działań wojennych. Rosja nadal wykorzystuje zasoby energetyczne oraz żywność jako broń, doprowadzając do globalnych niedoborów i zaburzeń w łańcuchach dostaw, narażając przy tym pozostałe części świata na cierpienie. Rosja jest też poważnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa nuklearnego Ukrainy, zwłaszcza poprzez bezprawne zajęcie Ukraińskiej Elektrowni Jądrowej w Zaporożu. Stałe uciekanie się do szantażu nuklearnego, jak również niedawny proces rozmieszczenia taktycznej broni nuklearnej na Białorusi jeszcze mocniej wskazuje na ryzyko eskalacji. Wzywamy społeczność międzynarodową do podjęcia wszelkich niezbędnych działań przeciw projektowi budowy niebezpiecznej Elektrowni Jądrowej Astravets pod egidą Rosatomu.

9. Podkreślamy szczególne znaczenie pociągnięcia Rosji do odpowiedzialności, zwłaszcza za popełnienie międzynarodowej zbrodni agresji. Będziemy konsekwentnie wspierać wszelkie wysiłki prawne mające na celu zapewnienie sprawiedliwości Ukrainie i jej mieszkańcom, w tym ustanowienie specjalnego międzynarodowego trybunału ad hoc ds. zbrodni agresji przeciwko Ukrainie, który mógłby osądzić rosyjskich przywódców in absentia.

10. Jesteśmy zaniepokojeni pogłębiającym się uzależnieniem Białorusi od Rosji, które zasadniczo zmienia sytuację bezpieczeństwa w naszym regionie. Białoruś wraz z Rosją ponosi współodpowiedzialność za wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie. Wzywamy Białoruś do powstrzymania się od wspierania Rosji, zaprzestania represji wobec społeczeństwa obywatelskiego, w tym polskiej i litewskiej mniejszości narodowej oraz rozpoczęcia demokratycznego dialogu z białoruskim społeczeństwem obywatelskim.

11. Litwa i Polska będą stale nalegać na dalsze zaostrzanie indywidualnych i branżowych restrykcji Unii Europejskiej wobec Rosji i Białorusi. Położymy większy nacisk na przeciwdziałanie obchodzeniu sankcji przez kraje trzecie.

12. Pozostajemy zaangażowani w zacieśnianie współpracy z Ukrainą w ramach Trójkąta Lubelskiego i będziemy nadal udzielać Ukrainie wsparcia militarnego, politycznego, gospodarczego i finansowego. Będziemy koordynować nasze wysiłki, dwustronnie oraz w ramach UE i NATO, aby pomóc Ukrainie w odbudowie kraju, wzmocnieniu jej odporności i wdrożeniu wszystkich reform na jej europejskiej i euroatlantyckiej ścieżce.

Łączność i synchronizacja

13. Podkreślamy strategiczne znaczenie wspólnych projektów infrastrukturalnych w zakresie energii, transportu i mobilności wojskowej między Litwą a Polską. Obejmują one budowę Rail Baltica, Via Baltica i Via Carpatia. W ubiegłym roku rozpoczął działalność interkonektor gazowy GIPL, integrujący kraje bałtyckie i Finlandię z unijną siecią przesyłu gazu. Synergia z terminalem LNG w Kłajpedzie pozwala naszym krajom na dostęp do alternatywnych źródeł gazu, zwiększając tym samym bezpieczeństwo dostaw energii.

14. Odnotowujemy z uznaniem udaną integrację litewskiego i polskiego systemu elektroenergetycznego poprzez połączenie LitPol Link, a także wdrożenie szeregu innych strategicznych projektów niezbędnych do bezpiecznej i autonomicznej pracy systemu elektroenergetycznego, co potwierdza analiza stabilności niedawno przeprowadzona przez Instytut Energetyki, Oddział w Gdańsku. Popieramy dalsze wysiłki na rzecz jak najszybszej synchronizacji systemów elektroenergetycznych państw bałtyckich z kontynentalnym obszarem synchronicznym UE, która powinna być należycie przygotowana w celu uniknięcia nieoczekiwanych zagrożeń i zagwarantowania bezpieczeństwa energetycznego regionu, chroniąc go przed potencjalnymi zagrożeniami geopolitycznymi lub zakłóceniami, a także doprowadzając do ostatecznego wyeliminowania zależności od rosyjskiego systemu elektroenergetycznego, który obecnie zasila państwa bałtyckie. W pełni popieramy już przyjęty scenariusz, w którym podmorski kabel HVDC – Harmony Link – jest kluczowym elementem umożliwiającym synchronizację i transgraniczną wymianę energii elektrycznej.

15. Potwierdzamy znaczenie inicjatywy Solidarity Lanes dla zapewnienia alternatywnych szlaków handlowych dla Ukrainy przez Unię Europejską. Litwa i Polska będą nadal zacieśniać współpracę w celu wzmocnienia elastycznej siatki połączeń z Ukrainą, z myślą o zwiększeniu zdolności transportowych między Morzem Bałtyckim a Morzem Czarnym. Podkreślamy konieczność zwiększenia finansowania przez UE projektów mobilności wojskowej.

16. Będziemy kontynuować nasze wspólne wysiłki w ramach Inicjatywy Trójmorza (3SI), aby zwiększyć łączność i zintensyfikować współpracę gospodarczą w naszym regionie, wzmacniając więzi transatlantyckie, stosując 3SI jako platformę odbudowy Ukrainy i ułatwiając integrację infrastrukturalną z UE i 3SI, z myślą o zbliżającym się szczycie 3SI na Litwie w 2024 roku.

Mniejszości narodowe, edukacja, nauka, kultura i pamięć europejska

17. Zachęcamy do tworzenia możliwości partnerstwa w zakresie edukacji, nauki, badań i kultury między naszymi krajami i ludźmi.

18. Podkreślamy, że polska mniejszość narodowa na Litwie i litewska mniejszość narodowa w Polsce stanowią integralną część naszych społeczeństw i wnoszą pozytywny wkład w nasz krajobraz społeczny, kulturowy i gospodarczy. Pozostajemy oddani ochronie ich praw, pamiętając o naszych zobowiązaniach w tym zakresie, które wynikają z polsko–litewskiego Traktatu o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy, a także naszych zobowiązań międzynarodowych.

19. W szczególności zobowiązujemy się do utrzymania i wzmocnienia wysokiej jakości edukacji dla mniejszości narodowych. Zgadzamy się wzmocnić naszą współpracę wynikającą z podpisanej w 2019 r. Deklaracji o edukacji polskiej mniejszości narodowej na Litwie i litewskiej mniejszości narodowej w Polsce.

20. Zgadzamy się wzmocnić nasze wysiłki na szczeblu międzynarodowym w celu potępienia praktyk naruszania praw człowieka przez autorytarne dyktatury, upamiętnienia ich ofiar i podkreślenia trwającej walki z nadużyciami reżimów w społeczeństwach europejskich. Wzywamy odpowiednie instytucje do wzmocnienia programów edukacyjnych i badawczych, zwiększenia wysiłków w przeciwdziałaniu dezinformacji i próbom przepisywania historii, poświęcenia odpowiedniego wsparcia na badanie i upamiętnianie zbrodni popełnionych przez reżimy totalitarne, ukończenia Pomnika Ofiar Totalitaryzmu w Brukseli i rozwijania projektów Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność.

21. Będziemy podkreślać wspólną historię i dziedzictwo kulturowe naszych krajów w kontekście europejskim. Przykładem takiej współpracy jest 160. rocznica Powstania Styczniowego 1863–1864, którą wspólnie upamiętnili Polacy, Litwini, Białorusini i Ukraińcy. Jej kontynuacją będą obchody 230. rocznicy insurekcji kościuszkowskiej.

Potwierdzamy nasze zaangażowanie w prace Rady Prezydenckiej ustanowionej w 2020 r. i doceniamy jej wkład we wzmacnianie naszych stosunków dwustronnych.

Andrzej Duda

Prezydent

Rzeczypospolitej Polskiej

Gitanas Nausėda

Prezydent

Republiki Litewskiej