Odpowiednia uchwała została przyjęta w czwartek jednogłośnie – głosowało 104 posłów, obecnych na sali posiedzeń.

Poseł Emanuelis Zingeris, inicjator ogłoszenia roku 2021 Rokiem Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów na Litwie, podkreślił, że przyjęta uchwała to szacunek okazany dla przywródców i powstańców zrywów wolnościowych w XIX w., którzy kierowali się duchem Konstytucji 3 Maja, oraz wspólnej przeszłości polsko-litewskiej.

„To okazanie szacunku dla Konstantego Kalinowskiego, Emilii Plater, powstańcom i przywódcom powstań w XIX w., którzy kierowali się duchem Konstytucji 3 Maja, i dla przeszłości, która łączyła państwa polskie i litewskie. Sądzę, że stanie się faktem historycznym to, że w czasie kryzysu litewski Sejm przyjął ten wybitny dokument” – powiedział Zingeris.

W 2021 roku przypada 230. rocznica Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów.

W uzasadnieniu uchwały podkreślono, że Konstytucja 3 Maja to pierwsza w Europie i druga na świecie spisana Konstytucja, która deklarowała szacunek dla praw człowieka. Jednocześnie Sejm zwraca uwagę na to, że reformę konstytucyjną państwa zwieńczył uchwalony 20 października 1791 r. akt Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów, który wniósł zasadnicze poprawki do Konstytucji, zakładające, że Litwa ma być reprezentowana jako równoprawny partner. Posłowie zwracają też uwagę na to, że duchem Konstytucji 3 Maja kierowali się w XIX w. przywódcy i uczestnicy powstań, które dążyły do odrodzenia państwowości Litwy i Polski.

Zingeris dodał, że rocznica Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów, uchwalonego 20 października 1971 r., ma być czczona nie mniej niż Konstytucja 3 maja. I zarówno na Litwie, jak i Polsce. „20 października ma być czczona przyjaźń między obu naszymi narodami, gdyż w Zaręczeniu uściślono, że na równi rządzimy tym państwem (Rzeczypospolita Obojga Narodów – przyp. red.). Dlatego ta rocznica ma być czczona nie mniej niż Święto Konstytucji 3 Maja” – powiedział.

Do 1 lipca tego roku rząd ma opracować i zatwierdzić program obchodów Roku Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów. Proponuje się zaplanować środki na realizację tego programu w budżecie na 2021 rok.

Uchwalenie w dniu 3 maja 1791 roku Ustawy Rządowej (Konstytucji 3 Maja) nie oznaczało automatycznie końca istnienia Wielkiego Księstwa Litewskiego. Powstająca w oparciu o nowy ustrój prawny organizacja centralnych władz państwa wymagała jednak pewnych uściśleń. Zawierało je uchwalone 20 października „Zaręczenie wzajemne Obojga Narodów”. Zgodnie z treścią tego dokumentu Korona i Litwa miały posiadać taką samą liczbę ministrów i innych urzędników o równorzędnych kompetencjach, komisja skarbowa i komisja wojskowa Obojga Narodów miały dysponować taką samą liczbą komisarzy koronnych i litewskich. Komisje te miały być kierowane na przemian przez Polaka i Litwina. Zebrane na Litwie podatki miały być tam wydane, Litwa miała też zachować odrębne sądy skarbowe. Rzeczpospolita Obojga Narodów stawała się państwem jednolitym, składającym się z dwóch równoprawnych członów.