Wypowiedź Gaucka w tej sprawie jest elementem sondowania opinii publicznej Niemiec. Zasadniczo decyzja należy do rządu i parlamentu. Ewentualna zgoda na reparacje byłaby bardziej formą ratowania bankrutującej Grecji, a kwestia roszczeń jedynie pretekstem do ich wypłacenia. Jestem jednakże sceptyczny w zakresie umorzenia Atenom długów aż na całą kwotę, jakiej się domagają. Nie jest wykluczone, iż jakaś forma oddłużenia tego państwa przez Niemcy byłaby możliwa.

Co do kwestii Polski i roszczeń w stosunku do Niemiec, to są one jak najbardziej zasadne. Społeczność żydowska do dziś występuje o reparacje wojenne w stosunku do różnych państw i czyni to skutecznie, w przeciwieństwie do nas. Obecnie szacuje się, iż same straty materialne Polski dotyczą kwoty ponad trzykrotnie większej niż roszczenia Grecji. Nie wspominając już o utracie w wyniku wojny połowy terytorium Polski i ponad 6 mln obywateli. To pokazuje, iż same roszczenia rodzin pomordowanych mogą przekroczyć kilkakrotnie kwoty strat materialnych.

Do dziś nie zwrócono polskiej społeczności w Niemczech majątku zagrabionego przez III Rzeszę. Także zlikwidowany przez rząd hitlerowski status mniejszości polskiej w Niemczech nie został uchylony. To tylko pokazuje, iż ciągle trzeba dbać o nasze interesy w świecie. A jak wygląda dziś kwestia zadośćuczynienia za zbrodnie popełnione przez Niemców wobec Polski? Sama wypłata „odszkodowań" za wywózki na roboty przymusowe w czasie II wojny światowej, czy też inne pomniejsze odszkodowania nie rozwiązują problemu. Zwróćmy uwagę, że Niemcy dzisiaj tak chętnie piętnują Rosję za aneksję Krymu, a same nie chcą ponieść konsekwencji swoich zbrodni. Nie ma hitlerowców i ich odpowiedzialności, są tylko zbrodnie niemieckie i odpowiedzialność tego państwa za wyrządzone krzywdy. Problem reparacji nie jest kwestię zamkniętą. W tej sprawie powinno się przeprowadzić referendum. Nigdy nie toczyła się wokół tego tematu, tak samo jak w sprawie odszkodowań za mienie pozostawione przez Polaków na Kresach, poważna debata. Wobec tego żaden rząd bez decyzji narodu nie ma prawa się ich zrzekać. W tej sprawie tylko Naród jest suwerenem i tylko on może zrezygnować z reparacji za majątek państwowy. Z odszkodowań osób prywatnych mogą zrezygnować tylko ich spadkobiercy, dlatego państwo nie ma prawa w imię partykularnych interesów rezygnować ze słusznych interesów narodowych i roszczeń obywateli, którzy doznali krzywd od państwa niemieckiego.

dr Andrzej Zapałowski, prawnik, historyk, wykładowca akademicki, ekspert ds. bezpieczeństwa, prezes rzeszowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Geopolitycznego