Tak powstało pierwsze koło ZPL w rejonie szyrwinckim – Jawniuny - na wiosnę  1989 r. W ślad za nim powstały koła w Borskunach i Miedziukach, a w 1990 r. założyliśmy Szyrwincki Oddział Rejonowy ZPL, który wówczas składał się z trzech kół: Jawniuńskiego, Borskuńskiego, Miedziuckiego i łączył jakże liczną rzeszę rodaków.

To był nasz „złoty wiek”. Odrodziliśmy polską szkołę w Jawniunach, wzmocniliśmy pozycję szkoły polskiej w Borskunach. Dzięki współpracy z ówczesnym proboszczem śp. Józefem Obrembskim we wsiach parafii stawialiśmy krzyże, organizowaliśmy pielgrzymki. Pierwsza odbyła się w 1990 roku na Białoruś, do miejscowości Głębokie.

Zawsze aktywnie uczestniczyliśmy w imprezach organizowanych przez Zarząd Główny ZPL. Sami też organizowaliśmy różnego rodzaju imprezy patriotyczne i kulturalne, wycieczki do miejsc drogich każdemu Polakowi…

Na zmianę prezesowi Henrykowi Gejgałowi przyszedł młody zastępca Marian Grydziuszko. Wkrótce jednak mieliśmy trudny okres w Związku, ucierpiały w tym okresie sprawy organizacyjne, było wiele niejasności. Ale my nie zaniechaliśmy swojej działalności ani społecznej, ani kulturalnej, która jest naszą podstawą. Po zmianach w ZPL, prezesem został Michał Mackiewicz. Sytuacja powoli wracała do normy.

W 2004 roku postanowiliśmy zorganizować pierwszy Festyn Kultury Polskiej w naszym rejonie, jednak nie mieliśmy na to środków. Komuś przyszło na myśl, by zwrócić się do prezesa ZPL  i prosić o pomoc, przecież należymy do Związku. Udałam się do Wilna, do Domu Prasy na spotkanie z prezesem Mackiewiczem. Okazało się, że w trakcie perypetii organizacyjnych nasz Oddział się „zgubił” - nie mieliśmy przez dłuższy czas kontaktów z Zarządem Głównym. Długo dyskutowaliśmy i postanowiliśmy, że odnowimy nasze członkostwo. Właśnie wtedy zostałam  prezesem Szyrwinckiego Oddziału. I tak jest już 20 lat, które poświęciłam sprawom polskości w swoim rejonie.  

Szyrwincki Oddział Rejonowy ZPL,  jako filia Związku został zarejestrowany w 2007 roku. Teraz oddział składa się z 5 kół: Jawniuny, Szawle, Szyrwinty, Borskuny oraz Miedziuki i liczy 159 członków, którzy aktywnie uczestniczą w życiu i działalności Oddziału.

W rejonie szyrwinckim, według ostatniego spisu ludności przeprowadzonego przez ZPL, mieszka nieco ponad 700 Polaków. Trzeba przyznać, że na pewno nie wszyscy zostali zapisani. Od lat się mówiło oficjalnie, że w rejonie mieszka około 10 proc. Polaków. Dziś większość rodaków mieszka w starostwie jawniuńskim, dlatego też najwięcej przedsięwzięć organizujemy tutaj, gdzie mieści się również siedziba Oddziału.

 Szyrwincki Oddział Rejonowy ZPL razem z Jawniuńskim Towarzystwem Kultury Polskiej dziś stoi na „straży polskości” w naszym rejonie, gdyż nie mamy na swoim terenie żadnej polskiej placówki oświatowej. W swojej działalności promujemy kulturę polską Wileńszczyzny, nasze tradycje, obyczaje.

 Przede wszystkim aktywnie uczestniczymy we wszystkich imprezach organizowanych przez Zarząd Główny ZPL, co roku organizujemy już tradycyjny Festyny Kultury Polskiej w rejonie szyrwinckim. Są też pielgrzymki, wycieczki, spotkania, na które zapraszamy wszystkich chętnych. Szczególną uwagę zwracamy na młode pokolenie. Staramy się młodym Polakom przybliżyć chlubną historię Polski, Ziemi Wileńskiej, pozytywnie przedstawić bohaterów Wileńszczyzny.

Razem z Wydziałem Konsularnym i Polonii Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie organizujemy Apele, by uczcić pamięć uczestników Powstania Listopadowego i Styczniowego, żołnierzy poległych w 1920 r. - opiekujemy się ich grobami. Do udziału w uroczystościach zapraszamy młodzież i dzieci.

 Organizujemy też różnego rodzaju imprezy kulturalno-patriotyczne, na które zapraszamy braci Litwinów i przedstawicieli innych narodowości, którzy mieszkają na naszych terenach. Dzięki tej współpracy wzbogacamy się wzajemnie.

Stefania Tomaszun,
prezes Szyrwinckiego
Oddziału Rejonowego ZPL