Michał Römer (1880-1945), Polak i Litwin, legionista, działacz społeczny i polityczny, konstytucjonalista, profesor uniwersytetów w Kownie i Wilnie, jest uznawany za jeden z najwybitniejszych umysłów swoich czasów. W trudnym okresie kształtowania się współczesnej państwowości polskiej i litewskiej, nie wolnego od napięć i antagonizmów, był pionierem dążeń do zbliżenia obu państw i narodów. Sam o sobie pisał: „Nie jestem bowiem ani wyłącznie Litwinem, ani wyłącznie Polakiem. Polacy mogą się złościć na Litwinów i jest im z tym dobrze, Litwini mogą się złościć na Polaków i jest im również dobrze, ja zaś jako jakiś żubr szczątkowy, jak ostatni Mohikanin wymierającej rasy krajowej, kocham zarówno Litwinów i Polaków i nie umiem nienawidzić jednostronnie jednych lub drugich. Dla mnie więc osobiście ten zatarg jest tragedią i wszystko co dolewa oliwy do ognia i jątrzy boli mnie niewypowiedzianie. Czuje się samotny, jak człowiek, którego rasa wyginęła i który sam jeden z niej pozostał niezrozumiany już przez nikogo”.
Od 1911 roku aż do śmierci Römer pisał systematycznie dzienniki, które są dziś najcenniejszym istniejącym dokumentem portretującym relacje polsko-litewskie w pierwszej połowie dwudziestego wieku. Pełnej edycji dzienników Römera podjął się warszawski Ośrodek KARTA, największe w Polsce archiwum społeczne, stawiające sobie za cel dokumentowanie najnowszej historii Polski oraz Europy Środkowo-Wschodniej oraz upowszechnianie wiedzy o niej. Ośrodek jest wydawcą kwartalnika „Karta”, ukazującego się od 1982 roku, prowadzi działalność wydawniczą, wystawienniczą i edukacyjną. Obfita i bogata materia „Dzienników”, zapisywana przez trzy i pół dekady drobnymi literami na kartach zeszytów, zapełnionych łącznie z marginesami, została poddana starannej redakcji filologicznej pod kierunkiem Agnieszki Knyt. Polskie wydanie „Dzienników”, ukończone w ubiegłym roku, jest owocem wieloletniej, żmudnej pracy zespołu redaktorów. Litewską edycję rozpoczął Instytut Historii Litwy pod redakcją jego dyrektora, dra Rimantasa Miknysa.
Michał Römer wyprzedzał swój czas, umiał wyjątkowo celnie uchwycić istotę otaczającej go rzeczywistości. Dzięki niemu dziś można zrozumieć polsko-litewskie doświadczenia XX wieku. O tym, jaką wizję Litwy, Polski i Europy miał ten wybitny uczony i polityk dowiemy się podczas dyskusji historyków, którzy przedstawią zasługi, jakie polsko-litewski intelektualista oddał obu swym ojczyznom. W pierwszym roku nowego stulecia niepodległości Polski i Litwy przedstawią sylwetkę jednego z ludzi, którzy przyczynili się do odzyskania niezależnej państwowości przez oba kraje, oraz obie edycje jego „Dzienników”.
W dyskusji udział wezmą: prezes Ośrodka KARTA Zbigniew Gluza, redaktorka wydania „Dzienników” Römera Agnieszka Knyt, recenzent publikacji prof. Leszek Zasztowt z Uniwersytetu Warszawskiego oraz redaktor litewskiej edycji dzienników dr Rimantas Miknys, dyrektor Instytutu Historii Litwy. Dyskusję moderować będzie dr hab. Andrzej Pukszto z Uniwersytetu Witolda Wielkiego w Kownie.
Patronat honorowy nad wydarzeniem sprawuje Minister Spraw Zagranicznych Republiki Litewskiej Linas Linkevičius.
Dyskusja odbędzie się 21 marca, o godz. 18.00 w sali konferencyjnej Litewskiej Biblioteki Narodowej im. M. Mažvydasa (al. Giedymina 51, Wilno). Spotkanie w jęz. polskim i litewskim z symultanicznym tłumaczeniem. Wstęp wolny. Po dyskusji zapraszamy na lampkę wina.
Organizatorzy: Instytut Polski w Wilnie, Ośrodek KARTA i Instytut Historii Litwy.
Partnerzy: Uniwersytet Witolda Wielkiego w Kownie, Ambasada RP w Wilnie, Litewska Biblioteka Narodowa im. M. Mažvydasa, Narodowy Program Rozwoju Humanistyki, Instytut Studiów Politycznych PAN, Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich, Biblioteka Uniwersytetu Wileńskiego i Fundacja PZU.
Patroni medialni spotkania: dwumiesięcznik „Nowa Europa Wschodnia”, portal historyczny „Dzieje.pl” i Polskie Radio dla Zagranicy.
