18 listopada 2021 r. o godz. 18.00 w Sali Renesansowej Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie.

Koncert jest projektem towarzyszącym międzynarodowej wystawie „O dobro ojczyzny. Litwa i Polska w epoce Konstytucji 3 maja”

THE VIOLIN CONSORT

Zbigniew Pilch (skrzypce)
Radosław Kamieniarz (skrzypce)
Piotr Chrupek (altówka)
Bartosz Kokosza (wiolonczela)

Program koncertu (kompozycje Feliksa Janiewicza):

– Adagio from V Violin concerto (wersja kameralna)
– I Trio C-dur
– Dwa Divertimenti na skrzypce („Mamma mia”, „Ame tutte le belle”)
– V Trio e-moll
– III Violin concerto (wersja kameralna).

Historia muzyki polskiej dawnych wieków obfituje w liczne niestety białe plamy. Znane są nazwiska kilkunastu kompozytorów, o innych zaś wzmiankuje się tylko mimochodem, nie inaczej przedstawia się sytuacja z wiedzą o muzykach i twórcach przełomu XVIII oraz XIX wieku. Wszyscy znają oczywiście postać genialnego skrzypka i kompozytora – Henryka Wieniawskiego. Jednak z jego dzieł w powszechnej świadomości egzystuje tylko garść kompozycji – dwa koncerty skrzypcowe, kilka kaprysów i miniatur. Z poprzednikami Wieniawskiego rzecz ma się znacznie gorzej. Być może o Karolu Lipińskim bylibyśmy w stanie powiedzieć kilka zdań i wymienić parę kompozycji. O innych, obawiam się, że już nie. A byli to twórcy i wirtuozi o znaczeniu europejskim. Konkurowali z największymi i byli uznawani za największych. Ich utwory drukowane były w najważniejszych oficynach wydawniczych.

Wymieńmy kilku z nich: Jan Baptysta Kleczyński, August Duranowski, Joachim Kaczkowski, wspomniany już Lipiński – wielki konkurent Paganiniego, Apolinary Kątski czy wreszcie Feliks Janiewicz.

Na temat życia Feliksa Janiewicza urosło sporo legend powtarzanych przez kolejne pokolenia pisarzy muzycznych. Urodził się w Wilnie w 1762 roku. Nie wiadomo jednak jakiego był pochodzenia. Według doniesień jemu współczesnych był szlachcicem, a jedna z legend czyni Janiewicza nieślubnym synem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Być może został członkiem kapeli królewskiej, być może wyjechał do Nancy we Francji, być może poznał Haydna oraz Mozarta w Wiedniu. Także tylko być może Mozart skomponował dla Janiewicza Andante KV 470 (zaginione). Przez kilka lat przebywał we Włoszech jako protegowany księżnej Izabelli Lubomirskiej. Możliwe, że studiował w tym czasie u Paganiniego czy Pietra Nardiniego. Od 1787 roku koncertował we Francji, gdzie był gorąco oklaskiwany na Concerts Spirituels . Na początku 1792 roku osiedlił się w Anglii i od tego momentu jego życie jest już znacznie lepiej udokumentowane. Jego londyński debiut 30 stycznia 1792 roku przyniósł mu momentalnie uznanie krytyków i publiczności. Chwalono jego piękny i mocny dźwięk, czystość intonacji oraz doskonałą technikę. Przez pięć lat z powodzeniem występował w Londynie, w sezonie 1792 roku aż 12 razy, wyprzedzając znacznie jakiegokolwiek innego wykonawcę. Brał udział w koncertach J. Haydna, J. P. Salomona, G. B. Viottiego i wielu innych.

Od roku 1798 zamieszkał poza Londynem. Najpierw w Liverpoolu, a od około 1815 roku w Edynburgu. Kontynuował działalność koncertową jako skrzypek oraz dyrygent w wielu miastach Anglii i Szkocji na koncertach subskrypcyjnych i festiwalowych, jednak coraz więcej czasu poświęcał czasu działalności biznesowej. Zajmował się organizacją koncertów, założył sklep z nutami oraz instrumentami, otworzył oficynę wydawniczą. Był osobą cenioną i szanowaną do tego stopnia, że dostępował wielu zaszczytów. W 1813 roku został jednym z fundatorów londyńskiego Philharmonic Society. Po ukończeniu 60 lat zaczął powoli wycofywać się z życia zawodowego, a 23 marca 1831 roku dał swój pożegnalny koncert. Resztę życia spędził w domu otoczony rodziną oraz wspomnieniami swego bogatego żywota.

Feliks Janiewicz skomponował ponad trzydzieści utworów. Być może to niewiele, być może część jego twórczości zaginęła, ale wydaje się, że był on skrzypkiem wykraczającym poza standardy swego czasu, wykonując nie tylko własne kompozycje, jak to był w zwyczaju na przełomie XVIII i XIX wieku, ale chętnie sięgał po kompozycje innych mistrzów. Z własnych utworów w programach koncertowych wykorzystywał najczęściej koncerty skrzypcowe, najbardziej spektakularne kompozycyjnie oraz wykonawczo. Napisał ich pięć, jeden koncert fortepianowy, 6 Triów smyczkowych, z których wykonamy na dzisiejszym koncercie dwa, 6 Divertimenti na dwoje skrzypiec, i znowu w programie koncertu zawarliśmy dwa z nich, 2 Sonaty fortepianowe z akompaniamentem smyczkowym, miniatury fortepianowe oraz pieśni.

Wykonanie będzie zgodne z założeniami estetycznymi oraz praktyką wczesnego romantyzmu. Muzycy zaś zagrają na instrumentach z epoki, wykorzystując historyczne smyczki oraz struny jelitowe. Także praktyka transkrypcji utworów orkiestrowych na zespół kameralny idealnie wpisuje się w praktykę wykonawczą czasów Feliksa Janiewicza.

Zbigniew Pilch

Wstęp na koncert jest wolny, obowiązuje jednak wcześniejsza rejestracja: http://registracija.valdovurumai.lt/u0sikcat 

Wymagane jest okazanie paszportu możliwości oraz noszenie maseczki.

Po koncercie można będzie zwiedzić wystawę „O dobro ojczyzny. Litwa i Polska w epoce Konstytucji 3 maja”.