To piąta forma wileńskiej katedry. Po pożarze w 1419 roku książe Witold odrestaurował sanktuarium od podstaw w stylu dojrzałego gotyku. Po kolejnych pożarach katedrę odrestaurowywano i przebudowywano, stopniowo nabierała cech renesansowych oraz barokowych.
W latach 1752-1754 katedra została zrekonstruowana według projektu słynnego wileńskiego architekta barokowego Jana Krzysztofa Glaubitza.
2 września 1769 roku podczas mszy katedra została zniszczona przez burzę, zginęli ludzie. Chociaż po tym tragicznym wydarzeniu jeszcze przez jakiś czas w katedrze odbywały się nabożeństwa, budynek, który był w awaryjnym stanie postanowiono zrekonstruować.
Odbudowę podjęto w 1777 roku z inicjatywy biskupa Ignacego Jakuba Massalskiego, który wysłał projekt architekta Wawrzyńca Gucewicza do akceptacji króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Po akceptacji króla rozpoczęto budowę nowej katedry w stylu klasycystycznym, która to budowa trwała z przerwami do 1801 roku. Po śmierci Gucewicza ostatnie prace prowadził Michał Szulc. Zachowane listy biskupa Massalskiego świadczą o tym, że wnętrze odbudowanej katedry nie uległo zasadniczym zmianom.
Dzisiejsza wileńska Bazylika Archikatedralna, której sklepienia krypt zachowały nawet wczesnogotyckie malowidła ścienne, jest wspaniałą przestrzenią dla dźwięków muzyki organowej różnych epok.
Jak zwykle przez całe lato, od 3 czerwca do 26 sierpnia, w czwartki, w południe, w bazylice będzie miał miejsce cykl koncertów „Vox organi Cathedralis” („Głos organów katedralnych”), które tym razem będą dedykowane jubileuszowej rocznicy arcydzieła litewskiej architektury sakralnej.
Na organach zagrają członkowie Krajowego Zrzeszenia Organistów: Tomas Bakučionis, Diana Encienė, Laura Gedgaudaitė, Indrė Gerikaitė, Jurgita Kazakevičiūtė, Gražina Petrauskaitė, Mona Roždestvenskytė, Eglė Rudokaitė, Dovilė Savickaitė, Balžy, a także pierwsi absolwenci Studium Muzyki Kościelnej św. Grzegorza (2018-2021).
Wykonawcy tegorocznego cyklu „Vox organi Cathedralis” symbolicznie jako akcenty swoich programów wybrali utwory z XVII-XX wieku takich kompozytorów jak J. Pachelbel, J. Boyvin, W. A. Mozart, A. G. Ritter, M. E. Bossi, O. Ravanello, M. Duruflé, E. Andrée, H. Andriessen i in. – wszyscy oni pracowali jako organiści w wielu europejskich katedrach.
Koncerty z cyklu „Vox organi Cathedralis” odbędą się z zachowaniem wszelkich obowiązujących wymogów bezpieczeństwa. Konieczna jest wcześniejsza rejestracja.
Więcej informacji www.vargonininkai.lt
