Część 1 artykułu 10 Ustawy Republiki Litewskiej o przywróceniu praw własności do zachowanych nieruchomości (dalej – Ustawa o reprywatyzacji) określa, że prawa własności przywracane są obywatelom, wnioski których o przywrócenie praw własności do zachowanych nieruchomości zostały złożone w terminach określonych w Ustawie Republiki Litewskiej „O trybie i warunkach przywrócenia praw własności obywateli do zachowanych nieruchomości" oraz w trybie określonym w Ustawie o reprywatyzacji do 31 grudnia 2001 roku.

Część 4 artykułu 10 Ustawy o reprywatyzacji określa, że „razem z wnioskiem o przywrócenie praw własności przedstawiany jest dokument potwierdzający tożsamość i załączane są dokumenty potwierdzające prawa własności oraz więzi pokrewieństwa z właścicielem. Obywatele, którzy złożyli wnioski o przywrócenie praw własności do zachowanych nieruchomości, a nie złożyli dokumentów potwierdzających prawa własności oraz więzi pokrewieństwa z właścicielem, dokumenty te do 31 grudnia 2003 r. powinni przedstawić do instytucji wymienionych w artykule 17 niniejszej ustawy". Oznacza to, że przegapił Pan terminy składania wniosku o przywrócenie praw własności, dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz dokumentów potwierdzających prawa własności oraz więzi pokrewieństwa z właścicielem.

Zgodnie z częściami 1 i 4 artykułu 10 Ustawy o reprywatyzacji obywatelom, którzy przegapili ustanowione terminy z przyczyn, które sąd uzna za ważne, przegapione terminy mogą być wznowione. Litewski Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że w praktyce sądowej „wspomniane terminy wznawiane są jedynie w szczególnych przypadkach, gdy ustalane są niezaprzeczalnie obiektywne, od woli pretendentów niezależne przyczyny, które przeszkodziły im w realizacji swoich praw przed upływem określonego w ustawie terminu" (orzeczenie Litewskiego Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie administracyjnej nr A-261-317-10 z dnia 2 lutego 2011 roku).

Litewski Naczelny Sąd Administracyjny w sprawie administracyjnej nr A-261-317-10 z dnia 2 lutego 2011 r. podał również, że decydując o tym, czy ustalony ustawowo termin został przegapiony z powodu ważkich przyczyn, „sąd w każdym konkretnym przypadku powinien ustalić oceniając ogół ważnych dla sprawy okoliczności". Oceniając okoliczności w sprawie wznowienia terminów określonych w częściach 1 i 4 artykułu 10 Ustawy o reprywatyzacji ważne jest określić: w którym okresie ustalonego niniejszą ustawą terminu obywatel nabył prawo do przywrócenia praw własności (artykuł 2 Ustawy Republiki Litewskiej „O trybie i warunkach przywrócenia praw obywateli do zachowanych nieruchomości"); jakie działania przeprowadziła osoba od momentu zaistnienia jej prawa do przywrócenia praw do zachowanych nieruchomości do upływu określonego ustawowo terminu (31 grudnia 2001 r. i w niektórych przypadkach, 31 grudnia 2003 r.) w celu skorzystania z tego prawa; rzeczywiste istnienie (nieistnienie) faktycznych okoliczności, które osoba prosi uznać za ważne przyczyny przegapienia terminów, moment ich zaistnienia oraz okres trwania, wpływ na rzeczywiste możliwości pretendenta samodzielnie lub przez przedstawiciela przeprowadzić odpowiednie działania przed upływem określonego ustawowo terminu; czy osoba zwracała się do sądu w sprawie wznowienia przegapionego terminu w rozsądnym terminie (jeżeli ustali się okoliczności, które obiektywnie przeszkodziły osobie złożyć wniosek i dokumenty do ustalonego ustawowo terminu).

Należy podkreślić, że niewiedza o posiadanym prawie do przywrócenia praw własności w praktyce sądowej nie jest uważana za przyczynę obiektywną. Zgodnie z praktyką Litewskiego Naczelnego Sądu Administracyjnego niewiedza o prawie do ubiegania się o zachowane nieruchomości może być traktowana jako podstawa do wznowienia terminu jedynie w takim przypadku, gdy pretendenci poprzez swoje czyny dążyli do przywrócenia praw własności i podejmowali się działań w celu uzyskania informacji o zachowanych nieruchomościach, nie otrzymali jednak potrzebnej i prawdziwej informacji z przyczyn niezależnych od ich woli (orzeczenie Litewskiego Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie administracyjnej nr A261-505/2009 z dnia 20 kwietnia 2009 roku).

"Tygodnik Wileńszczyzny"