Pewna rodzina Strasserów, która zajmowała się wyrabianiem rękawiczek, była również muzykalna. Aby sprzedać towar na rynkach różnych miast, przyciągała klientów różnymi śpiewami tyrolskimi. Do repertuaru dołączyła pieśń „Stille Nacht” i sławny kwintet Strasserów wystąpił w Lipsku i Dreźnie.
Druga rodzina Rajnerów w 1822 r. wykonała „Stille Nacht” na zamku Fuden w obecności cesarza austriackiego Franciszka I i cara Aleksandra I, który był tak zachwycony, że zaprosił ich do Petersburga, gdzie pieśń miała wielkie powodzenie.
W 1839 r. Rajnerowie pojechali do Ameryki i zaśpiewali „Stille Nacht” w Nowym Jorku. Pieśń stawała się coraz bardziej popularna w zbiorach pieśni tyrolskich, ale bez wzmianki o autorach tekstu i melodii. Dopiero w 1854 r. chór królewski w Berlinie, który tę kolędę śpiewał corocznie w obecności Franciszka Wilhelma rozpoczął poszukiwania autorów.
Ksiądz Józef Mohr zmarł w 1848 r., poproszono więc Franza Grubera, aby napisał swoje wspomnienia o powstaniu tej pieśni. W Polsce kolęda „Cicha noc, święta noc” przyjęła się stosunkowo późno. Wprawdzie, śpiewano ją już w pierwszej wersji po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., ale dopiero nowe tłumaczenie „Cichej nocy” przyczyniło się do większej popularności po drugiej wojnie światowej. Nadal jednak nie figurowała w repertuarze kolęd niektórych śpiewników polskich.
Czy posiadamy dziś oryginalny tekst i melodię tej kolędy? Oryginalnego tekstu ks. Mohra dotychczas nie odnaleziono. Można go odtworzyć na podstawie siedmiu rękopisów Grubera, które odnaleziono w 1968 r. Pierwszy nosił datę 24 grudnia 1818 r., a ostatni 30 grudnia 1854 r. W ten sposób można było ustalić oryginalny tekst i oryginalną melodię z 1818 r. w odróżnieniu od późniejszych modyfikacji, poczynionych przez różnych wydawców.
Aby upamiętnić narodziny kolędy w 1937 r. na miejscu rozebranego kościoła św. Mikołaja, którego zniszczyła powódź, wybudowano kapliczkę w kształcie rotundy, w której znajdują się 2 witraże i ołtarz ze żłobkiem, portrety autorów pieśni i księga pamiątkowa. Na jednym witrażu w górnej części na tle promienistej gwiazdy figuruje ks. Józef Mohr, trzymający w prawej ręce gęsie pióro, a w lewej zwój papieru, niżej napis objaśniający: Wikariusz Józef Mohr napisał tutaj tekst pieśni „Stille Nacht, Heilige Nacht”.
Na drugim witrażu również na tle promienistej gwiazdy jest przedstawiony Franz Gruber z gitarą w ręku, a poniżej początkowe nuty kolędy i inskrypcja: Nauczyciel Franz Gruber skomponował tutaj w dniu 24 grudnia 1818 r. melodię kolędy.
Na ścianach kaplicy widnieją portrety ks. Mohra i organisty Grubera. W księdze pamiątkowej są słowa nieznanego autora: „Nie zapominaj, że ta pieśń jest cennym darem Austrii nie tylko dla mnie, czy dla ciebie, ale dla całego świata”.
Obok kaplicy znajduje się muzeum poświęcone tej pieśni, gdzie można nabyć kartki pamiątkowe, kasety itp. pamiątki można znaleźć w miejscach urodzin, pobytu i śmierci autorów: Salzburg, Hockburg, Amsdorf, Berndorf, a szczególnie Wagrain i Hallein, w którego muzeum jest przechowywana oryginalna gitara ks. Józefa Mohra. Nie był on wielkim poetą, a Grubera nie można zaliczyć do sławnych muzyków. Byli ze sobą związani więzami przyjaźni i bardzo wrażliwi na muzykę i poezję. W tej malowniczej okolicy umieli dać Austrii i całemu światu ogromnie wzruszającą kolędę o Bożej Dziecinie. Śpiewa się ją w kościołach i w domach, biedniejszych i bogatszych, a wszystkich wzrusza jej melodia i słowa.
W naszych kościołach śpiewane są 3 zwrotki tej kolędy, a w całości są cztery. Oto słowa 4 zwrotki:
Cicha noc, święta noc
Jakiż w tobie dzisiaj cud,
W Betlejem Dziecina Święta
wznosi w górę swe rączęta,
błogosławi lud. (2x).
Opr. Jadwiga Pietkiewicz
"Rota"
