Jej związek z Nowym Rokiem potwierdza język łaciński, z którego słowo zostało zapożyczone. Łacińsko-rzymskie calendae znaczyły właśnie czas: „pierwszy dzień miesiąca", potem zwłaszcza pierwszy dzień pierwszego miesiąca w roku tzw. Nowy Rok.

Związek kolędy z Nowym Rokiem trwał i w Polsce do wieku XVI. W XVI bowiem wieku odróżniono pieśni religijne o Narodzeniu Chrystusa, które nazywano rotułami, kantykami, pieśniami, a piosenki świeckie wyrażające życzenia, śpiewane w związku z Nowym Rokiem nadal określano kolędami.

Przekształcanie się kolędy w pieśń bożonarodzeniową trwało kilka wieków i zakończyło się w XIX w. Wypracowano wówczas repertuar mający charakter ludowy i chrześcijański zarazem.

Kolęda to dziedzictwo kultury, wielki pomost łączący współczesność z przeszłością.

Kolędy są śpiewane w kościele podczas wszystkich nabożeństw od pasterki aż po święto Matki Bożej Gromnicznej (2 lutego), a także w domu szczególnie podczas wieczerzy wigilijnej.

Średniowieczne korzenie ma kolęda „Anioł pasterzom mówił" – pochodzi z XV wieku i tłumaczona była z łaciny;

Z baroku, złotego wieku polskiej kolędy, pochodzą popularne pieśni „A wczora z wieczora", „Przybieżeli do Betlejem";

Wiek XVIII przyniósł kolędę „Bóg się rodzi" Franciszka Karpińskiego;

XIX wiek to kolęda Teofila Lenartowicza „Mizerna cicha";

Wiek XX to przejmująca i smutna kolęda oświęcimska „Nie było miejsca dla Ciebie".