25 kwietnia 2019 roku w Domu Kultury Polskiej w Wilnie, przy ul. Naugarduko, odbyła się projekcja filmu „Z wycieczki Stowarzyszenia Weteranów do Polski”. Jest to już trzeci zorganizowany przez Instytut Pamięci Narodowej pokaz niezwykłego dokumentu archiwalnego.

W pokazie wzięli udział dr Jarosław Szarek – prezes Instytutu Pamięci Narodowej, Urszula Doroszewska – ambasador RP na Litwie, Marzena Kruk – dyrektor Archiwum IPN oraz dr hab. Piotr Kardela – dyrektor Oddziału IPN w Białymstoku.

Przed projekcją Teofil Lachowicz, redaktor czasopisma „Weteran” i opiekun archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, opowiedział o historii Stowarzyszenia.

Film jest unikatowym zapisem odwiedzin Ojczyzny przez kombatantów, ochotników amerykańskiej Polonii tzw. „Błękitnej Armii” gen. Józefa Hallera sformowanej we Francji w 1917 r.

Anonimowy operator, prawdopodobnie na zlecenie Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce SWAP, na taśmie filmowej utrwalił obrazy miast Polski oraz m.in. generałów Józefa Hallera i Mariusza Zaruskiego, działaczy Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce (SWAP), m.in. dr. Teofila Starzyńskiego i Agnieszkę Wisłę, a także pokazy zręcznościowe żołnierzy 15 Pułku Ułanów i 7 Pułku Strzelców Konnych na Polach Grunwaldzkich w Poznaniu oraz paradę 13 Dywizji Piechoty w Równem na Wołyniu.

Oryginalna kopia filmu została sprowadzona do Polski w ramach umowy podpisanej pomiędzy SWAP a Archiwum IPN. Konserwację i restaurację filmu przeprowadzono w pracowniach Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego przy współpracy pracowników IPN.

Dotychczas ten unikatowy materiał mieli możliwość obejrzenia widzowie w Warszawie i Gdyni.

Na podst. www.ipn.gov.pl