Kategoria I – Naukowa książka historyczna

Laureatem nagrody została Agnieszka Witkowska-Krych za książkę „Dziecko wobec Zagłady. Instytucjonalna opieka nad sierotami w getcie warszawskim” (Żydowski Instytut Historyczny). Książka przedstawia historię ponad dwudziestu sierocińców i internatów funkcjonujących w getcie warszawskim od 1940 do 1943 roku, w tym również Domu Sierot prowadzonego przez Janusza Korczaka i Stefanię Wilczyńską. Autorka, prezentując wyniki najnowszych badań, opisuje warunki życia codziennego dzieci oraz ich dorosłych opiekunów w zamkniętej dzielnicy. Jako pierwsza omawia ten temat w sposób wyczerpujący, przez co wzbogaca wiedzę o tragicznym losie warszawskich Żydów.

Wyróżnienia w tej kategorii otrzymali: Jadwiga Biskupska za książkę „Survivors: Warsaw under Nazi Occupation” (Cambridge University Press) oraz Adam Rafał Kaczyński za książkę „Sowietyzacja Wołynia 1944–1956” (Instytut Pamięci Narodowej).

Kategoria II – Reportaż historyczny

Laureatem nagrody został Bartłomiej Noszczak za książkę „Orient zesłańców. Bliski Wschód w oczach Polaków ewakuowanych ze Związku Sowieckiego (1942–1945)” (Instytut Pamięci Narodowej). W 1942 roku tysiące Polaków ocaliło swoje życie dzięki ewakuacji z armią Andersa ze Związku Sowieckiego do Iranu. Po straszliwych doświadczeniach na „nieludzkiej ziemi” odzyskali utracone poczucie wolności i trafili do nieznanego, odmiennego kulturowo świata. Książka opowiada o odkrywaniu przez nich ludzi, miejsc i przyrody Bliskiego Wschodu w szczególnym kontekście ucieczki przed komunistycznym totalitaryzmem oraz toczącej się wojny światowej.

Wyróżnienie w tej kategorii otrzymał Tomasz Potkaj za książkę „Akwarium. Opowieść o Związku Literatów Polskich w PRL-u” (Wydawnictwo Czarne).

Kategoria III – Nagroda specjalna

W obecnej edycji Nagroda specjalna dotyczyła książek podejmujących tematykę agresji Rosji na Ukrainę (trwającej od 2014 roku) lub protestów na Białorusi i związanych z nimi represji (trwających od 2020 roku).

Laureatem nagrody został Zbigniew Parafianowicz za książkę „Śniadanie pachnie trupem. Ukraina na wojnie” (Mando), który 24 lutego 2022 roku przebywał w Kijowie i w swojej książce opisał dramatyczne początki zmagań Ukrainy z rosyjską inwazją. Autor stara się zrozumieć zarówno źródła determinacji Ukraińców, jak i dezorientację państw Zachodu w pierwszych dniach w obliczu działań Rosji. Dzięki licznym wywiadom przeprowadzonym z dyplomatami, żołnierzami, artystami i zwykłymi mieszkańcami odmalowuje szeroki obraz społeczeństwa mierzącego się z wojną.

Wyróżnienia w tej kategorii otrzymali: Paweł Pieniążek za książkę „Opór. Ukraińcy wobec rosyjskiej inwazji” (WAB) oraz Ewa Skalecka za książkę „You don't know what war is. The Diary of a Young Girl from Ukraine” (Union Square).

***

Międzynarodowa Nagroda im. Witolda Pileckiego została ustanowiona w 2021 r. przez Instytut Pileckiego we współpracy z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu i w porozumieniu z rodziną Witolda Pileckiego. Jest przyznawana autorom książek naukowych i reporterskich, które dotykają tematu polskiej konfrontacji z dwoma totalitaryzmami.

W międzynarodowej kapitule nagrody zasiadają uznani naukowcy: dr Łukasz Adamski, prof. Richard Butterwick-Pawlikowski, prof. Marek Cichocki, dr Piotr Cywiński (przewodniczący), prof. Magdalena Gawin, prof. Patrycja Grzebyk, prof. Marek Kornat, dr Wojciech Stanisławski i prof. Claudia Weber, jak również korespondent wojenny Jack Fairweather oraz Krzysztof Kosior - przedstawiciel rodziny Patrona Nagrody, prawnuk Witolda Pileckiego.

Spośród 51 książek zgłoszonych przez autorów i wydawców do tegorocznej 3. edycji kapituła nominowała po 5 publikacji w każdej z kategorii. Laureaci otrzymali nagrody w wysokości 40 tys. zł oraz okolicznościową statuetkę – rzeźbę autorstwa Moniki i Tomasza Trzupków, zaś autorzy książek wyróżnionych - nagrodę w wysokości 15 tys. zł oraz miniaturę rzeźby.

MKiDN (gov.pl)