„Instytut Pamięci Narodowej, szczególnie w ostatnich latach, podjął wiele inicjatyw, aby pamiętać o Kresach RP. Aby pamiętać o wielokulturowym dziedzictwie Rzeczpospolitej, od którego jeżeli się odetniemy, jeżeli zapomnimy, to nie zrozumiemy, czym jest polskość. Stąd też liczne publikacje, przedsięwzięcia kierowane do młodzieży i nauczycieli, wyjazdy na Kresy. Dzisiaj prezentujemy wyjątkową publikację „Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945-1991” – powiedział prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek podczas prezentacji wydania w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki „Przystanek Historia” w Warszawie.
Zwrócił uwagę na to, że publikacja ukazuje losy Polaków, którzy „zostali w Związku Sowieckim i przez całe swe życie byli wierni dziedzictwu, które wynieśli ze swych domów, polskiej kulturze, podstawom cywilizacji łacińskiej, chrześcijaństwu, które ich ukształtowało”.
Słownik zawiera ponad 80 biogramów rodaków, rozsianych od Grodna, Wilna czy Lwowa po Kijów, Bobrójsk i tereny w głębi Związku Sowieckiego – Petersburg czy Kazachstan. Są wśród nich duchowni, nauczycieli oraz przedstawiceli wielu innych zawodów.
„Niezwykłe świadectwo ludzi, którzy przez dziesiątki lat wykazali się heroizmem, często trwając na ostatnich placówkach, często osamotnieni, represjonowani, ale trwali – opowiadał dr Szarek. – Często ich kręgiem oddziaływaia była tylko najbliższa rodzina. Czynili wszystko, aby ich dzieci były nadal Polakami. W tych zmaganiach odnieśli zwycięstwo, upadł system komunistyczny. Wielu z nich doczekało czasów, gdy mogli odważnie mówić o tym, kims są, skąd pochodzą, mogli zakładać swoje stowarzyszenia, wydawać książki”.
Prezes IPN podkreślił, że ta publikacja to nie tylko encyklopedyczny słownik, ale „żywą polszczyzną napisane biogramy niezwykłych, nieugiętych osób”. „Ta książka jest również pomnikiem dla nich” – zaznaczył.
„Dla IPN niezwykła satysfakcja i nasza misja, że możemy przywracać naszej pamięci losy tak wspaniałych, niezłomnych ludzi – naszych rodaków którzy pozostali na Wschodzie. To był często ich wybór. Oni mogli przyjechać tutaj, za Bug, ale wybrali pozostanie, żeby tam trwać i dawać świadectwo” – mówił dr Szarek.
IPN planuje wydać łącznie cztery tomy słownika, poświęconego inteligencji polskiej w ZSRS.
„Kolejny tom publikacji jest już praktycznie gotowy i zawiera 91 biogramów” – powiedział redaktor słownika Adam Hlebowicz, dyrektor Biura Edukacji Narodowej IPN.
Zwrócił uwagę na to, że tylko niewielka liczba osób wspomnianych w słowniku to osoby znane.
„Pozostałe osoby, kilka setek, często nie mają żadnych tablic pamiątkowych, pomników, najdrobniejszych publikacji. To hołd dla tych Polaków, niejako zapomnianych” – mówił Hlebowicz.
Dodał, że celem publikacji było ukazanie, że nie cała polska inteligencja wyjechała po II wojnie światowej do Polski. Było wielu takich, którzy wbrew wszystkiemu postanowili zostać w Związku Sowieckim. W przypadku duchowieńctwa na przykład na Wileńszczyźnie w niektórych dekanatach zostało 50 proc. proboszczów, a często byli to ludzie wykształceni w Rzymie, Paryżu, Belgii, z tytułami naukowymi. „Oni również zdecydowali zostać i trwać w tych warunkach – podkreślił redaktor słownika.
„My odkrywany dopiero rzeczywistość, co to byli za ludzie – siłaczki i siłacze tamtego czasu, którzy narażali się na potworne represje: więzienia, lagry, zsyłki – opowiadał Hlebowicz. – Nie spodziewałem się, że aż tyle nowych postaci odkryjemy, że tylu ludzi było tam aktywnie działających, którzy w II RP, często jeszcze w czasach zaborów, odgrywali pierwszoplanową rolę”.
Podziękował naukowcom spoza IPN, z polskich organizacji za wschodnimi granicami Polski, którzy pomogli opracować biogramy.
„Mam nadzieję, że fakt ukazania się tej książki, dotarcia do odbiorców otworzy nam kolejne stronice, otworzy okno na świat, na kolejne postacie, o których nie wiemy, a które trzeba koniecznie pokazać” – powiedział redaktor słownika Adam Hlebowicz. Dodał, że publikacja jest też hołdem dla obecnych Polaków, mieszkających na Wschodzie.
TUTAJ możesz obejrzeć retransmisję z prezentacji na kanale IPNtv.
L24.lt
Komentarze
więcej takich książek. Brawo.
Chciałbym przeczytać. Uwielbiam biografie. Dzięki tej książce może uda się pouzupełniać wikipedię o hasła o Polakach ze wschodu.
Kanał RSS z komentarzami do tego postu.