Zadaniem Centrum Szyfrów Enigma ma być prezentacja dokonań absolwentów Uniwersytetu Poznańskiego, którzy złamali kod niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma oraz zachęcanie młodych do zajmowania się matematyką, informatyką i programowaniem.
Wiceprezydent Poznania Mariusz Wiśniewski przypomniał, że centrum edukacyjne zostanie uruchomione w miejscu przedwojennego budynku mieszczącego m.in. oddział Biura Szyfrów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, gdzie pracowali słynni matematycy. Utworzenie Centrum Szyfrów Enigma będzie możliwe dzięki dotacji z UE.
– Projekt, oprócz walorów historycznych i edukacyjnych, ma także turystycznie promować miasto – podkreślił Mariusz Wiśniewski. – Partnerem w tym przedsięwzięciu jest także Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Na realizację zadania planujemy dwa lata – podał Wiśniewski.
Przedmiotem zamówienia jest zaprojektowanie i wykonanie Centrum Szyfrów Enigma w formule „zaprojektuj i wybuduj”. Obejmuje utworzenie ekspozycji stałej Centrum wraz z dostawą niezbędnego sprzętu, wyposażenia i oprogramowania oraz wykonanie prac budowlanych w obecnym budynku Collegium Martineum przy ul. Święty Marcin.
Pomieszczenia, w których powstanie Centrum, znajdują się na pierwszym piętrze budynku. Łączna kwota realizacji przedsięwzięcia ma wynieść ponad 15 mln zł. W 2017 roku marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak przekazał miastu Poznań na stworzenie Centrum ponad 10 mln zł ze środków Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2014-2020.
Centrum Szyfrów Enigma im. Mariana Rejewskiego, Jerzego Różyckiego i Henryka Zygalskiego znajdować się będzie w sąsiedztwie pomnika upamiętniającego kryptologów.
Złamanie kodu uważane jest za znaczący wkład Polski w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej. Historycy uważają, że dzieło Polaków mogło skrócić wojnę o 2-3 lata i uratowało życie 20-30 milionom ludzi w Europie i na świecie.
W ramach Centrum planowane jest stworzenie ekspozycji stałej poświęconej historii kryptologii, Enigmie oraz jej wpływom na współczesne rozwiązania cyfrowe. Ekspozycja zorganizowana zostanie w salach tematycznych zawierających zarówno materiały multimedialne, jak również stanowiska interaktywne. Zwiedzający będą rozwiązywać zagadki kryptologiczne, bawić się matematyką i szyframi.
W 1932 roku matematycy Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski poznali tajemnicę działania niemieckiej elektromechanicznej maszyny szyfrującej Enigma. Dokonali tego po raz pierwszy metodami matematycznymi. Dotychczas w kryptologii stosowano głównie metody lingwistyczne. Skonstruowana w latach 20. XX wieku Enigma miała służyć utajnianiu korespondencji handlowej. Szybko jednak wykorzystano ją w niemieckich siłach zbrojnych.
Studenci Uniwersytetu Poznańskiego uczestniczyli w kursie dla kryptologów zorganizowanym na tej uczelni przy współudziale wojska. Po ukończeniu kursu zostali zatrudnieni w Biurze Szyfrów.
Trzej matematycy zaprojektowali kopię maszyny szyfrującej. Egzemplarze tego urządzenia powstawały w warszawskiej Wytwórni Radiotechnicznej AVA. Latem 1939 roku polskie władze wojskowe przekazały do Francji i Wielkiej Brytanii egzemplarze kopii maszyny wraz z informacjami dotyczącymi złamanego szyfru.
We wrześniu 1939 roku Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski ewakuowali się przez Rumunię do Francji. Jerzy Różycki zginął w styczniu 1942 r. na statku, który zatonął w tajemniczych okolicznościach na Morzu Śródziemnym. Dwaj pozostali matematycy nadal zajmowali się niemieckimi szyframi, pracując w jednostce Wojska Polskiego w Wielkiej Brytanii. Prace nad łamaniem kolejnych wersji i udoskonaleń szyfru Enigmy kontynuowano w brytyjskim ośrodku kryptologicznym w Bletchley Park.
W 2000 roku Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski zostali pośmiertnie odznaczeni Krzyżami Wielkimi Orderu Odrodzenia Polski. W 2007 roku na ich cześć w Poznaniu odsłonięto, wykonany z patynowanego brązu, czterometrowy obelisk w kształcie graniastosłupa o podstawie trójkąta. Na każdej ze ścian wśród cyfr umieszczone są nazwiska kryptologów.
Na podst. „Nasz Dziennik”, RP, PAP
