Wspaniale się złożyło, że jest to jubileuszowa, piętnasta edycja Nagrody. Tegoroczny laureat – SKOnSR został wybrany przez Kapitułę pod przewodnictwem prof. Andrzeja Rottermunda. Wilnianie znaleźli się w gronie osób i instytucji szczególnie zasłużonych na polu ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego. Celem przedsięwzięcia jest promocja oraz wsparcie tych, którzy podejmują się działań służących ochronie dorobku polskiej kultury zarówno w kraju, jak i za granicą.
Zaznaczmy, że fundatorem Nagrody jest Fundacja im. Leopolda Kronenberga, powołana w 125. rocznicę założenia Banku Handlowego w Warszawie. Jednym z jej najważniejszych obszarów działania jest ochrona dziedzictwa kulturowego. W ten sposób kontynuuje dzieło społecznego zaangażowania L. Kronenberga, gruntownie wykształconego czołowego przedstawiciela warszawskiej burżuazji, bankiera, działacza gospodarczego, twórcy całego szeregu różnych towarzystw, hojnego filantropa, wspierającego sztukę, naukę, kulturę.
O wadze Nagrody świadczą jej laureaci. Są to (kolejno, poczynając od 1999 r.): Społeczny Komitet Opieki nad Starymi Powązkami, kierowany przez Jerzego Waldorffa (to on był pomysłodawcą utworzenia w Wilnie SKOnSR i wieloletnim jego opiekunem); prof. Tadeusz Chrzanowski, przewodniczący Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa; Stefan Sutkowski, dyrektor Warszawskiej Opery Kameralnej; dr Marian Sołtysiak, prezes warszawskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami; prof. Stanisław Waltoś, dyrektor Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego; Kazimierz Piotr Zaleski, dyrektor Biblioteki Polskiej w Paryżu; prof. Krzysztof Kazimierz Pawłowski, wiceprezes Polskiego Komitetu Narodowego Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków ICOMOS; Krzysztof Lech Czyżewski, dyrektor Ośrodka „Pogranicze – sztuk, kultur, narodów" w Sejnach; Adolf Juzwenko, dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu; prof. Jan K. Ostrowski, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu; prof. Andrzej Tomaszewski – za wieloletnie zaangażowanie w organizację polsko-niemieckiej współpracy mającej na celu ochronę wspólnego dziedzictwa; prof. Jacek Purchla – za pracę nad problematyką miast i rozwoju urbanistycznego, za promowanie kultury polskiej na świecie; prof. Norman Davies – za całokształt działalności upowszechniającej polskie dziedzictwo kulturowe za granicą; Anda Rottenberg – historyk sztuki, krytyk, popularyzatorka sztuki współczesnej.
Tegoroczny laureat – SKOnSR w Wilnie, kierowany przez Alicję Klimaszewską, w ciągu blisko swej 25-letniej działalności, z funduszy głównie zebranych podczas dorocznych kwest na warszawskich Powązkach, przeprowadził renowację ponad 70 zabytkowych nagrobków i pomników na Rossie. Ma na swym koncie kilka nowych upamiętnień osób szczególnie zasłużonych dla polskiego dziedzictwa kulturowego. Wymieńmy chociażby pomnik w miejscu pochówku wybitnego architekta Antoniego Wiwulskiego, twórcy m. in. krakowskiego Pomnika Grunwaldzkiego i wileńskich Trzech Krzyży; Juliusza Kłosa, inżyniera i architekta, znawcy dziejów wileńskich; Bolesława Bałzukiewicza, artysty rzeźbiarza i in. Dodać do tego należy liczne akcje, do których SKOnSR angażuje systematycznie młodzież wileńskich i podwileńskich szkół polskich, społeczność miasta. Tradycją stały się wiosenne i jesienne sprzątania nekropolii, wspaniale od kilku lat przebiega akcja zapalania zniczy w Dniu Wszystkich Świętych, zwłaszcza na grobach opuszczonych, nie mających opiekunów, etc.
Uroczyste wręczenie Nagrody im. profesora Aleksandra Gieysztora (50 tys. zł. minus podatek) planowane jest na 6 lutego w Zamku Królewskim w Warszawie z udziałem przedstawicieli SKOnSR. W programie uroczystości znajdzie się m. in. film o dokonaniach Społecznego Komitetu Opieki nad Starą Rossą. Przed napisaniem scenariusza w Wilnie bawili polscy filmowcy, którzy zwiedzili nekropolię na Rossie. Towarzyszyli im: prezes SKOnSR Alicja Klimaszewska i członek Komitetu Adam Błaszkiewicz, dyrektor wileńskiego Gimnazjum im. Jana Pawła II.
Halina Jotkiałło
"Rota"