- Rząd w programie zobowiązał się do opracowania Ustawy o mniejszościach narodowych. Jakie jest jej znaczenie?
- Ustawa o mniejszościach narodowych obowiązywała w naszym kraju przez 20 lat, przy tym nikomu nie przeszkadzała. Przypomnę, że była ona przyjęta po krwawych wydarzeniach styczniowych 1991 r. Mniejszości narodowe w sposób jednoznaczny poparły aspiracje niepodległościowe Litwy. Wspólnie udało nam się wywalczyć niepodległość. Ustawę podpisał nikt inny, a sam Vytautas Landsbergis, ówczesny przywódca naszego kraju. Niestety w roku 2010 została ona unieważniona przez większość konserwatywno-liberalną. Był to akt prawny o wyjątkowym znaczeniu. W okresie jego obowiązywania nie było tak dużego napięcia pomiędzy mniejszościami narodowymi a Rządem. Unieważnienie ustawy utrudniło mniejszościom narodowym obronę należnych im praw.
- Jakie podstawowe prawa mniejszości narodowych powinna umocować nowa ustawa?
- W pierwszej kolejności prawa z zakresu kultury i oświaty, prawo do używania języków mniejszości narodowych w życiu publicznym, uzyskania informacji w tych językach. Jak wiadomo, prawa te były częściowo uszczuplone. Jeszcze przed kilkunastoma laty litewscy Polacy i Rosjanie wiadomości telewizyjne mogli oglądać w języku ojczystym. Później została audycja już tylko w języku rosyjskim. W chwili obecnej kanały telewizyjne w ogóle nie nadają serwisów informacyjnych w językach mniejszości narodowych.
Przytoczę też inny przykład: przed kilkunastoma laty „Valstybės žinios" były wydawane w języku państwowym i rosyjskim. Przedstawicielom mniejszości narodowych, zwłaszcza seniorom, obecnie trudniej jest uzyskać informacje w języku innym niż państwowy.
- Krytycy twierdzą, że specjalna ustawa jest zbędna, ponieważ podstawowe jej założenia zostały włączone w treść innych aktów prawnych. Dodatkowo Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych, którą ratyfikowaliśmy w 2000 r., jest częścią składową systemu prawnego Litwy.
- Powtórzę – specjalna ustawa jest niezbędna, bowiem stanowiłaby podstawę do obrony praw należnych mniejszościom narodowym. Po anulowaniu ustawy mniejszości narodowe pozbawiono tej możliwości. Wspomniana Konwencja w roku 2000 była ratyfikowana bez zastrzeżeń, jednakże jej zapisy nie są realizowane. Mogę przytoczyć konkretny przykład. Artykuł 22 Konwencji stanowi, że nowe akty prawne nie mogą uszczuplać stanu posiadania mniejszości narodowych. Fakty są następujące: Ustawa o mniejszościach narodowych została unieważniona, zaś nowa redakcja Ustawy o oświacie uszczupliła stan posiadania mniejszości narodowych.
- Opracowany przez Ministerstwo Kultury projekt ustawy już przedłożono wspólnotom narodowym. Dokument nie satysfakcjonuje poszczególne wspólnoty, zwłaszcza mniejsze. Jak Pani ocenia ten projekt?
- Jako podstawę do dalszych dyskusji, jednakże z pewnymi zastrzeżeniami. Dla przykładu w zakresie używania języków mniejszości narodowych w miejscach zwartego ich zamieszkania. Zgodnie z przedłożonym projektem zezwolenie na używanie języka mniejszości narodowej wymaga, by stanowiła ona 25% ogółu mieszkańców danej jednostki administracyjnej. Naszym zdaniem, wymóg ten jest zbyt restrykcyjny. Program AWPL mówi o ok. 10% „progu". Taki wymóg, dla przykładu, obowiązuje w Czechach. W poszczególnych państwach prawo jest jeszcze bardziej liberalne. W Danii i Szwecji do uzyskania prawa używania języka mniejszości narodowej w życiu publicznym wystarcza, by stanowiła ona 6-8% mieszkańców.
Jeśli chodzi o stanowisko mniejszych grup etnicznych w tej kwestii, nie wykluczam możliwości, że ich część posiada inne zdanie na ten temat, jednakże większość mniejszych grup etnicznych i podstawowe grupy etniczne – Białorusini, Polacy, Rosjanie – zaakceptowali projekt i złożyli swoje propozycje.
W danym przypadku należy raczej mówić nie o grupach etnicznych, a o mniejszościach narodowych. Mniejszości narodowe – to mniejszości autochtoniczne od wieków zamieszkujące dany kraj. Na Litwie są to Polacy, Białorusini, Rosjanie, Żydzi, Tatarzy, Karaimi i inni. Przepisy prawa międzynarodowego stanowią, że nowe grupy, które imigrowały niedawno, nie mogą się ubiegać o te same prawa, które przysługują mniejszościom narodowym. Na Litwę grupy te imigrowały z Azji Środkowej, nawet z bardziej oddalonych zakątków świata.
- Czy przyjęcie ustawy położy kres problemom mniejszości narodowych?
- Byłby to niezwykle ważny krok w rozwiązywaniu problemów mniejszości narodowych, ustawa stanowiłaby podstawę prawną do obrony należnych im praw. Nie ulega wątpliwości, że wszystko będzie zależało od realizacji zapisów ustawy. Jestem optymistką, jednakże powinnam zaznaczyć, że w naszym państwie akty prawne nieraz nie są realizowane.
Komentarze
Po pierwsze - czy nowy projekt ustawy o mniejszościach nawet z progiem 25 % ma w ogóle szansę zostać uchwalony ? Czy w ogóle jest taka większość w litewskim parlamencie ? Czy ten projekt nie jest kolejną obiecanką która nie zostanie uchwalona ? Jeżeli projekt ma szansę wejść w życie jako ustawa to kwestia ustalenia progu jest otwarta. Musi Pani wiedzieć do jakiej wysokości maksymalnie Litwini obniżą próg czy zejdą z 25 chociaż do poniżej 20 lub 15. Chodzi o to na ile Litwini są gotowi do osiagnięcia kompromisu (jeżeli w ogóle o nim myślą i chcą go osiągnąć). Mówienie od razu o 10 % utrudnia kompromis. To jest trochę jak targowanie się o cenę towaru ale może przyniesie skutki. Jeżeli nie da się 10 % to żeby chociaż zgodzili się na mniej niż 20 np. 12 - 15. Wiem, że Litwini to trudny partner do negocjacji ale może się Wam to uda. Inaczej ten projekt nigdy nie wejdzie w życie bo Wy nie godzicie się na 25 a oni na 10. To jest dwustronny pat, blokada współpracy.
godzenie się w projekcie na limit 25% to zgoda ,już na starcie, na porażkę.
Limit maksymalnie powinie wynosić 10 %
Przecież chodzi o uznanie przez lt państwo faktu państwa wielonarodowego , wielokulturowego i wielojęzycznego.
A tylko ,gdy ta ustawa obejmie całe Wilno/vilnius , gdy Lt oswoją się z wielojęzycznością stolicy, dopiero wtedy będziemy mogli mówić o normalności na LT i zlikwidujemy jedno z głównych żródeł powstawania konfliktów pomiędzy Polakami i LT.
Wielonarodowy (oficjalnie i zwyczajowo)status RL tylko wzmocni to skłócone wewnętrznie państwo i przyczyni się do stabilności w całym regionie.
Natychmiastowe przywrócenie starej ustawy i pilne zatwierdzenie nowej jest koniecznością. Ważne też jest ,żeby nowa ustawa była respektowana w praktyce codziennej i ,,weszła w krew,, lt urzędnikom.
Wiadome jest ,że stara ustawa niby była ważna ,a wszystkie kolejne lt władze nie tylko jej nie przestrzegały , ale działały wręcz całkowicie przeciw jej zapisom.- Powoływano się na nadrzędność ustawy o języku państwowym. Czy to nie jest właściwy czas by zgłosić projekt ustawy o ochronie języków rdzennych mniejszości narodowych ? - która byłaby nadrzędną nad ustawą o języku państwowym.
Kanał RSS z komentarzami do tego postu.