Zakończenie I wojny światowej i klęska państw zaborczych otworzyły przed Polakami szanse na odzyskanie własnego państwa. W październiku 1918 roku Rada Regencyjna ogłosiła niepodległość Królestwa Polskiego. Działania zmierzające do odbudowy polskiej państwowości nabierały tempa. W Lublinie powstał Rząd Ignacego Daszyńskiego, a do Warszawy przybył Józef Piłsudski, który rozpoczął proces konsolidacji władzy krajowej. Przejął kontrolę nad wojskiem, a następnie nad władzami cywilnymi. Powierzono mu funkcję Naczelnego Wodza, a z końcem listopada objął stanowisko Tymczasowego Naczelnika Państwa. Poza odbudową struktur wewnątrzpaństwowych do najważniejszych zadań należała sprawa organizacji służby dyplomatycznej.

Na forum międzynarodowym stanowisko polskie reprezentował Komitet Narodowy Polski w Paryżu, kierowany przez Romana Dmowskiego. Głównym celem Piłsudskiego było wzmocnienie pozycji władz w Warszawie, dlatego rozpoczął budowę własnej służby dyplomatycznej. Kierownictwo resortu spraw zagranicznych (formalnie spraw zewnętrznych) powierzył Tytusowi Filipowiczowi, który objął funkcję wiceministra spraw zewnętrznych.

Dla potwierdzenia polskiej państwowości konieczne było uznanie jej przez inne państwa oraz nawiązanie z nimi stosunków dyplomatycznych. Depeszę notyfikującą powstanie państwa polskiego, podpisaną przez Piłsudskiego, przygotowano w języku francuskim i 16 listopada wysłano drogą radiową do KNP. Opublikowana została również w „Monitorze Polskim". Następnie zaadresowano ją do prezydenta Stanów Zjednoczonych oraz do rządów angielskiego, francuskiego, włoskiego, japońskiego, niemieckiego, a także do rządów wszystkich państw „wojujących i neutralnych". Adresaci depeszy mogli przeczytać, że Józef Piłsudski -wódz naczelny armii polskiej - pragnie „notyfikować rządom i narodom istnienie państwa polskiego niepodległego, obejmującego wszystkie ziemie zjednoczonej Polski". Droga do ustalenia ostatecznego kształtu granic i zakończenia działań wojennych była jednak długa. Większość krajów europejskich nawiązała stosunki dyplomatyczne z Polską dopiero w 1919 roku.

Wysłanie depeszy notyfikującej odrodzenie państwa polskiego po 123 latach zaborów było aktem niezwykle ważnym. Po wielu latach braku suwerenności, Polska odzyskała ważny atrybut państwowości, jakim jest możliwość wysyłania własnej korespondencji dyplomatycznej. Sama depesza przeszła do historii polskiej dyplomacji i jest jednym z najważniejszych aktów polskiej służby zagranicznej w XX wieku.

Biuro Rzecznika Prasowego
Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP

Opracował Piotr Długołęcki,

Historyk MSZ