Osób starszych przybywa, a będzie ich jeszcze więcej - już od lat mamy świadomość, że zmienia się struktura demograficzna nie tylko naszego społeczeństwa, ale całej Europy.
Według danych Eurostatu w końcu 2011 r. osoby w wieku 60+ stanowiły blisko 24 proc. ludności UE, a w Polsce - ponad 20 proc. populacji. Zdaniem specjalistów za społeczeństwo stare demograficznie uznaje się takie, w którym odsetek osób powyżej 60. roku życia przekracza 12 proc., co oznacza, że Polska należy do krajów, w których proces demograficznego starzenia się populacji jest zaawansowany.
Ostatni spis powszechny pokazał, że jesteśmy wręcz społeczeństwem zmierzającym do długowieczności - liczba osób, które przekroczyły sto lat, wynosi w Polsce ok. 3 tys., a zatem od 2003 r. podwoiła się (wtedy stulatków było 1 tys. 517). Liczba osób po osiemdziesiątce przekroczyła już milion i będzie ich coraz więcej. Specjaliści szacują, że w ciągu najbliższych dwudziestu lat liczba osób powyżej 65. roku życia wzrośnie do 8,5 mln.
Minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz zwraca uwagę, że choć możemy być dumni z tego, że żyjemy coraz dłużej, nie możemy zapominać, że ważna jest nie tylko długość życia, ale i jego jakość.
Tymczasem osoby starsze borykają się z wieloma problemami. Jednym z najważniejszych - obok chorób i niesamodzielności - a jednocześnie tym, o którym najrzadziej się mówi, jest samotność. Badania pokazują, że z powodu osamotnienia cierpi w Polsce co czwarty senior.
Innym problemem podeszłego wieku jest wykluczenie cyfrowe. Nad rozwiązaniem go pracują zarówno organizacje pozarządowe, jak i resort administracji i cyfryzacji, który wspólnie ze stowarzyszeniem "Miasta w Internecie" prowadzi program Latarnicy Polski Cyfrowej. Latarnicy to lokalni animatorzy, którzy uczą osoby starsze obsługi komputera oraz korzystania z internetu, wykorzystując publiczne punkty dostępu do sieci, m.in. w bibliotekach, remizach Ochotniczej Straży Pożarnej czy domach kultury. Przeszkolili już ponad 200 tys. osób.
Poważnym problemem osób w podeszłym wieku jest też niesamodzielność. Na podstawie różnych badań szacuje się, że osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji jest obecnie w Polsce 1-1,3 mln, a w związku ze starzeniem się społeczeństwa liczba ta będzie wzrastać.
"Nie da się ukryć, że jako społeczeństwo siwiejemy. Proces starzenia nie jest przed nami, on już się rozpoczął. (...) Żyjemy coraz dłużej, rodzące się dziś dzieci mają przed sobą nawet sto lat życia. To nasze wielkie osiągnięcie, ale i wielkie wyzwanie" - podkreślił Kosiniak-Kamysz.
Aby zmierzyć się z tym wyzwaniem, w MPiPS powołano Departament Polityki Senioralnej, a pod koniec zeszłego roku rząd uchwalił założenia Długofalowej Polityki Senioralnej na lata 2014-2020, program na rzecz Aktywności Społecznej Osób Starszych (ASOS) na lata 2014-2020 oraz program "Solidarność pokoleń - działania dla zwiększenia aktywności zawodowej osób w wieku 50+".
Starzenie się społeczeństwa to również wyzwanie dla systemu ochrony zdrowia. Specjaliści zwracają uwagę, że pacjenci w podeszłym wieku potrzebują więcej czasu w gabinecie lekarskim - nie tylko dlatego, że zwykle cierpią na kilka schorzeń, ale również dlatego, że potrzebują pomocy przy ubieraniu, miewają problemy z komunikowanie się z lekarzem.
Były konsultant krajowy w dziedzinie geriatrii prof. Tomasz Grodzicki podkreślił, że jest wiele chorób typowych dla wieku podeszłego, które w ogóle nie występują w wieku np. 40-50 lat; chodzi o takie schorzenia jak sarkopenia, nietrzymanie moczu, upadki, osłabienie ogólne, demencja. Osobami starszymi obecnie zajmują się wszyscy lekarze: urolodzy, interniści, lekarze rodzinni, kardiolodzy. Średnia wieku w poradniach i na oddziałach kardiologicznych dawno przekroczyła 60 lat, liczba osiemdziesięciolatków też jest bardzo duża. Jego zdaniem lekarzy innych specjalności powinni odbywać kursy z zakresu geriatrii, żeby najważniejsze problemy mogli rozwiązywać sami.
Szef resortu zdrowia Bartosz Arłukowicz uważa, że trzeba szkolić z zakresu geriatrii lekarzy innych specjalności. Temu m.in. ma służyć Narodowy Instytut Geriatrii. "Naszym celem nie jest to, żeby w każdym szpitalu powiatowym był geriatra, ale żeby w każdym takim szpitalu był lekarz, który przeszedł szkolenie geriatryczne" - powiedział minister.
Starszy pacjent to również wyzwanie dla sytemu ratownictwa medycznego. Już obecnie wyjazdy do najstarszych pacjentów stanowią ok. 40 proc. interwencji pogotowia. Nierzadko starszy pacjent wzywa karetkę, dlatego że jest sam i nie wie, jak sobie poradzić.
Międzynarodowy Dzień Osób Starszych został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1990 r., aby podkreślić, że w XXI wieku, zgodnie z demograficznymi trendami, starzenie się społeczeństwa stanie się jednym z najważniejszych wyzwań. (PAP)
