W swoim wystąpieniu prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki podkreślił niezłomność ludzi, którzy walczyli o wolność w czasie wojny obronnej 1939 r., uczestniczyli w konspiracyjnych strukturach Podziemnego Państwa Polskiego i tych, którzy po 1945 r. wstąpili w szeregi antykomunistycznej partyzantki.
- Łączyło ich z całą pewnością jedno: miłość do Polski, oczywiście, ale także to, że byli córkami i synami II Rzeczpospolitej. Byli synami i córkami Polski upragnionej, Polski wymodlonej, Polski wywalczonej na polach bitewnych i na polach dyplomatycznych przez kolejne pokolenia Polaków w XIX wieku.
Wśród nowo zidentyfikowanych znajdują się m.in. ofiary terroru komunistycznego zamordowane na terenie Zamku w Lublinie, zmarli i zamordowani w więzieniu w Raciborzu, żołnierze podziemia antykomunistycznego ziemi małopolskiej oraz ofiara zamordowana w komunistycznym więzieniu w Warszawie.
W wyniku działań IPN odnaleziono i podjęto szczątki ponad dwóch tysięcy osób. Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN prowadzi działania poszukiwawcze na terenie całego kraju oraz poza jego granicami. Zespół specjalistów przebadał kilkadziesiąt miejsc w Polsce, prowadził także prace m.in. na Ukrainie, Białorusi, na Litwie oraz w Niemczech.
***
Sylwetki dwojga nowo zidentyfikowanych ofiar:
Eugeniusz Lis ps. „Bystry”
Urodził się 3 lutego 1922 r. w Albertowie w powiecie lubelskim. Od maja 1946 r. należał do oddziału Narodowych Sił Zbrojnych dowodzonego przez Stefana Brzuszka „Borutę”, a po jego śmierci – Henryka Bobrzyka „Kostka”. W lutym 1947 r. przeszedł do oddziału Zrzeszenia „WiN” Zdzisława Brońskiego „Uskoka”, gdzie służył w patrolu Stanisława Kuchciewicza „Wiktora”. W listopadzie 1948 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy PUBP oraz KP MO w Chełmie i przekazany do WUBP w Lublinie. Wojskowy Sąd Rejonowy w Lublinie skazał „Bystrego” wyrokiem z 20 lipca 1949 r. na karę śmierci, którą wykonano 23 września 1949 r. w więzieniu na Zamku w Lublinie.
Szczątki Eugeniusza Lisa odnaleziono w listopadzie 2020 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu rzymskokatolickim przy ulicy Unickiej w Lublinie.
Maria Turowska
Urodziła się 2 lutego 1910 r. w Kolonii Mielnica na Wołyniu. Przed wybuchem II wojny światowej przeniosła się wraz z rodziną do wsi Frąca w powiecie starogardzkim. Mąż Marii Turowskiej – Władysław w pierwszych dniach września 1939 r. został zmobilizowany i zginął w trakcie kampanii wrześniowej prawdopodobnie w Grudziądzu. W czerwcu 1942 r. została wraz z rodziną, w tym dwojgiem dzieci: Zbigniewem i Moniką, wysiedlona do obozu „zniemczenia”
w Jabłonowie. W protokole przesłuchania zeznała: „Moi przodkowie z obydwu stron byli Polakami”. Następnie została przekazana do Obozu Centrali Przesiedleńczej w Potulicach. W obozie zmarły jej małoletnie dzieci: w lipcu 1942 r. syn Zbigniew, a w kwietniu 1943 r. córka Monika. Na przełomie 1944 i 1945 roku została przeniesiona do pracy przymusowej w majątku Przepałkowo. Maria Turowska została zamordowana na terenie majątku w lutym 1945 r. przez żołnierzy sowieckich.
Szczątki Marii Turowskiej zostały odnalezione we wrześniu 2022 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej w Przepałkowie.
Z biogramami oraz zdjęciami wszsytkich zidentyfikowanych osób można się zapoznać na stronie: ipn.gov.pl
Źródło: Instytut Pamięci Narodowej
