NSO to tzw. cancer plan, czyli kompleksowy program walki z rakiem. Strategia jest odpowiedzią na wzrost zachorowań na choroby nowotworowe w Polsce. NSO wytycza kierunki rozwoju systemu opieki zdrowotnej w zakresie onkologii, wskazując na 5 obszarów strategicznych, kluczowych dla poprawy skuteczności terapii onkologicznych i dostosowania rozwiązań systemowych do potrzeb pacjentów z chorobą nowotworową.

Celem nadrzędnym NSO jest wzrost odsetka osób przeżywających 5 lat od zakończenia terapii onkologicznej, a także zwiększenie wykrywalności nowotworów we wczesnych stadiach oraz poprawa jakości życia w trakcie i po ukończonym leczeniu. Realizacja Narodowej Strategii Onkologicznej umożliwia odwrócenie niekorzystnych trendów takich jak fragmentacja opieki, rozproszenie świadczeń i ośrodków onkologicznych, które dotychczas wpływały na jakość leczenia onkologicznego, a co za tym idzie zwiększa szanse pacjentów na wyjście z choroby nowotworowej.

Strategia została opracowana przez działający przy ministrze zdrowia, Zespół do spraw Narodowej Strategii Onkologicznej. Zgodnie z ustawą z dnia 26 kwietnia 2019 r. o Narodowej Strategii Onkologicznej (Dz. U. z 2019 r. poz. 969) w skład Zespołu weszli:

1. przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej;
2. przedstawiciele ministra właściwego do spraw zdrowia, w tym m.in. konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej, przedstawiciel Krajowego Rejestru Nowotworów, Przedstawiciel Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego;
3. przedstawiciele Narodowego Funduszu Zdrowia; Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji; Naczelnej Izby Lekarskiej; Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych;
4. przedstawiciele polskich towarzystw naukowych;
5. przedstawiciele organizacji zrzeszających pacjentów, do których zadań statutowych należy ochrona praw chorych na choroby nowotworowe;
6. przedstawiciel Konferencji Rektorów Akademickich Uczelni Medycznych.

Liczba nowotworów wzrasta

Choroby nowotworowe stanowią jedną z najczęstszych przyczyn zgonów Polaków. Liczba pacjentów ze zdiagnozowanym nowotworem złośliwym stale wzrasta, czego przyczyną jest zarówno proces starzenia się społeczeństwa, jak i wzrost narażenia na czynniki związane ze stylem życia.

Co roku na choroby nowotworowe zapada ponad 160 tysięcy Polaków, a ok. 100 tysięcy umiera z ich powodu. W przypadku około 50 proc. nowotworów można podjąć skuteczne działania profilaktyczne, dlatego NSO kładzie ogromny nacisk na profilaktykę i edukację.

Narodowa Strategia Onkologiczna dużą wagę przywiązuje do jakości życia pacjentów. W Polsce żyje około 1 miliona osób, u których zdiagnozowano lub wyleczono nowotwór, a prognozy wskazują, że w ciągu najbliższych 5 lat liczba pacjentów onkologicznych może wzrosnąć o 15 proc., zaś w perspektywie 10 lat o 28 proc. Z tego powodu bardzo istotne są kwestie zarówno profilaktyki pierwotnej, jak prewencji wtórnej.

Realizacja Narodowej Strategii Onkologicznej umożliwia obniżenie kosztów wynikających z obciążenia pacjentów chorobami nowotworowymi.

Pięć obszarów działania, aby poprawić sytuację polskich pacjentów oraz lekarzy zajmujących się diagnostyką i terapią w onkologii.

Strategia koncentruje się na 5 obszarach:

Inwestycje w kadry medyczne
1. zwiększenie liczby lekarzy specjalistów w dziedzinie onkologii i lekarzy specjalności pokrewnych
2. poprawa jakości kształcenia kadry medycznej
Inwestycje w edukację dotyczące stylu życia
1. wprowadzenie regulacji prawnych związanych z ograniczeniem palenia tytoniu, walką z otyłością, ochroną przeciw promieniowaniu UV
2. kształtowanie postaw prozdrowotnych u dzieci, młodzieży i osób dorosłych
3. szczepienia HPV dla dziewcząt i chłopców
4. włączenie lekarzy POZ i medycyny pracy w działania prewencji pierwotnej
Inwestycje w pacjenta
1. zwiększenie dostępności do badań przesiewowych
2. wprowadzenie nowych badań przesiewowych
3. poprawa jakości realizowanych badań przesiewowych
4. zwiększenie zaangażowania zespołów POZ i medycyny pracy w poprawę zgłaszalności na badania przesiewowe
Inwestycje w naukę i innowacje
1. wsparcie badań naukowych w onkologii
2. większy udział pacjentów onkologicznych w badaniach klinicznych
3. dostęp do innowacyjnych terapii
4. zwiększenie liczby leków refundowanych
Inwestycje w system opieki onkologicznej
1. wdrożenie Krajowej Sieci Onkologicznej
2. utworzenie podmiotów wyspecjalizowanych w diagnostyce i leczeniu wybranych nowotworów
3. zapewnienie najwyższej jakości standardów diagnostyki i leczenia dla wszystkich pacjentów onkologicznych
4. zwiększenie dostępu do nowoczesnej aparatury medycznej
5. poprawa infrastruktury szpitali
6. rozwój opieki rehabilitacyjnej, paliatywnej i hospicyjnej
7. poprawa jakości życia pacjentów onkologicznych
8. prawo do życia bez bólu dla wszystkich pacjentów onkologicznych
9. uruchomienie Narodowego Portalu Onkologicznego

Źródłem finansowania działań przewidzianych w Strategii jest budżet państwa. Planowane nakłady na realizację zadań wynikających ze Strategii zaplanowane na lata 2020-2030 wynoszą 5 mld 100 mln zł.

Strategia może być finansowana ze środków innych niż publiczne, w przypadku gdy taki sposób finansowania wynika z harmonogramu wdrażania Strategii, m.in. środków z budżetu Unii Europejskiej oraz programów wspólnotowych.

Strategia będzie aktualizowana nie rzadziej niż raz na 5 lat, w szczególności w przypadku istotnych zmian w obszarze onkologii.

Najważniejsze działania w ramach NSO

NSO zakłada wprowadzenie:

1. od września 2020 r. zajęć o zdrowiu, które mają być realizowane np. w ramach godzin wychowawczych;
2. od 2021 r. szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) dziewcząt w wieku dojrzewania;
3. w 2021 r. narzędzi motywacyjnych dla zespołów POZ majonych na celu objęcie „lokalnych” populacji osób z grup podwyższonego ryzyka badaniami przesiewowymi;
4. w 2022 r. narzędzi motywacyjnych dla zespołów medycyny pracy mających na celu objęcie pracowników z grup podwyższonego ryzyka badaniami przesiewowymi;
5. od 2024 r. finansowania ze środków publicznych nowych programów badań przesiewowych, w grupach wysokiego ryzyka, w szczególności w kierunku wykrywania nowotworów płuca i nowotworów gruczołu krokowego;
6. do końca 2023 r. obowiązku stosowania mammografów cyfrowych w wykonywaniu badań przesiewowych w ramach „Programu profilaktyki raka piersi”;
7. do końca 2022 r. interaktywnej e-platformy dla pacjentów i badaczy dotyczącej prowadzonych badań klinicznych w dziedzinie onkologii;
8. do końca 2022 r. 4 nowych ośrodków badań wczesnych faz w onkologii;
9. do końca 2030 r. przynajmniej 90 proc. dostępnych terapii onkologicznych wśród wszystkich refundowanych na terenie UE;
10. do końca 2024 r. działań mających na celu zwiększenie dostępu do świadczeń opieki rehabilitacyjnej, opieki paliatywnej i hospicyjnej w poszczególnych województwach.

Ministerstwo Zdrowia RP