Grupa składająca się ze studentów i wykładowców badała, jaka jest jednak różnica między językiem a dialektem? A więc dialekty należą do regionalnych odmian językowych. Tak naprawdę są tylko w formie mówionej, ale nie pisanej. Teoretycznie każdy język posiada dowolną ilość dialektów. Wszystkie dialekty pochodzą z języka standardowego (język standardowy to jest centrum, poprzez które od wieków rozwijają się odmiany językowe). Przecież język standardowy rozumią wszyscy ludzie w kraju. Cieszy też ten fakt, że coraz więcej osób i organizacji uświadamia sobie znaczenie zachowania dialektów. Jedną z nich jest Associazione San Matteo, która działa w regionie Ligurii. W 1957 r. założona organizacja na początku skupiająca się na sporcie stała się centrum kultury, zwyczajów i tradycji kraju. Stowarzyszenie organizuje wykłady, wycieczki, koncerty i inne wydarzenia mające na celu rewitalizację dziedzictwa Ligurii. Od trzech lat wykładowcy i studenci Uniwersytetu Wileńskiego wnoszą wkład w jedną z działalności Towarzystwa – badanie dialektów. W tym roku, 14-21 września, po raz kolejny studenci i wykładowcy filologii włoskiej wzięli udział w ekspedycji dialektologicznej we włoskim regionie Liguria.
W pierwszym dniu wyprawy przybyliśmy do miasteczka San Bartolomeo al Mare na święto św. Mateusza (Festa di San Matteo). Święto to organizowane jest bowiem od 62 lat. Festa di San Matteo trwa cztery dni, w tym wypadku to było 13-14 i 20-21 września.
Festa di San Matteo zazwyczaj odbywa się następująco: mieszkańcy okolicznych miejscowości zbierają się, by wspólnie spędzić czas, często zbierają się całymi rodzinami. Sprawia to takie wrażenie, że wszyscy znają się, bo tuż po wejściu na terytorium święta wszyscy witają się, z zaciekawieniem wysłuchują inne historie. My jako studentki uczestniczące w podobnym wydarzeniu po raz pierwszy nie czułyśmy się jako „obce”, wręcz przeciwnie, czułyśmy się „swojsko” i nie inaczej. Na Festa di San Matteo wszyscy jedzą pyszne potrawy, a syci uczestnicy święta idą tańczyć. W czasie tego wydarzenia są zbierane środki na zachowanie zabytków. Jeden z najbardziej cenionych zabytków jest niewielki kościół świętego Mateusza (Chiesa di San Matteo).
Przed rozpoczęciem pracy musieliśmy znaleźć punkt wyjścia do opracowania naszych badań. Ponieważ nauka dialektologiczna studiuje dialekty w kontekście historycznym i społecznym, postanowiliśmy połączyć te aspekty i porozmawiać z informatorami o rzeczach, które już stały się historią. Rzeczy używane przez naszych rozmówców, ich rodziców lub dziadków. Przedmioty związane z domem, gospodarstwem, wypoczynkiem itp. Odwiedziliśmy Museo Etnografico del Ponente Ligure w miejscowości Cervo. Zrobiliśmy zdjęcia większości eksponatów, następnie ułożyliśmy je i skatalogowaliśmy zgodnie z charakterystyką obiektów. W ten sposób rozmowa z informatorem nabrała kształtu i treści, ponieważ mieliśmy nie tylko okazję posłuchać dialektu, ale także usłyszeć fragment historii z pierwszych ust. Nagrywaliśmy wszystkie rozmowy, dzięki czemu możemy badać nagrane pliki za pomocą programów komputerowych – transkrybować tekst, dzielić go, dokładnie studiować poszczególne dźwięki i wykorzystywać zebraną informację do przyszłych badań.
Pierwszymi informatorami byli mieszkańcy San Bartolomeo al Mare. Byli to wolontariusze, którzy pomagają przy organizowaniu Festa di San Matteo, małżeństwo Francesca i Gigi. Małżeństwo mieszka nie w samym miasteczku. W trakcie rozmowy pokazywaliśmy dla nich katalogi ze zdjęciami, które zrobiliśmy wcześniej. Francesca i Gigi opowiedzieli jak starożytne przedmioty nazywały się w dialekcie liguryjskim oraz do czego były używane. Jednak nie raz słyszeliśmy o stereotypie, który mówi o osobach, które używają dialektu. Często uważa się ludzi mówiących dialektem za niewykształconych i pochodzących ze wsi. Osoby używające dialektu nie są mniej inteligentne niż inne. Wręcz przeciwnie! Osoby mówiące dialektem wiedzą, że są różne formy językowe. I umieją szybko stosować i posługiwać się różnymi stylami językowymi. Dlatego osoby mówiące dialektem posiadają wyższą zdolność różnych interpretacji. Po rozmowie mieliśmy mieszane uczucia, bo słuchanie dialektu nie było łatwe ze względu na odmianę językową, czasami wyglądało, że osoby mówiące, posługują się innymi językami romańskimi, ale nie mówią po włosku. Już za moment udało się wyłapać jakieś krótkie zdania włoskie. Wszyscy stwierdziliśmy, że po przynajmniej 20 minutach słuchania, nasz umysł zaczyna przyzwyczajać się do mowy i im dalej, tym więcej zaczynamy rozumieć. Było niesamowite, że po jednej rozmowie już mogliśmy powiedzieć kilka zdań w dialekcie.
Także mieliśmy wyjazd do Genui, gdzie spotkaliśmy się z prof. Franco Bampi, prezesem Stowarzyszenia „A Cumpagna”, który opowiedział nam o organizacji i swoich osobistych działaniach – rekonstruować dialekt Genui, dbać o kulturę i tradycje tego kraju. Także podczas wykładu profesor używał dialektu (tłumacząc na standardowy język włoski) – co nam jako studentom z zagranicy uprościło słuchanie.
Podczas wyprawy mieliśmy zaszczyt spotkać się z prof. Franco Galleą, który ujawnił, że błędem jest sądzić, że w regionie Ligurii istnieje tylko jeden wspólny dialekt. W rzeczywistości jest ich więcej. Profesor poruszał takie tematy, podczas których nie mogliśmy powstrzymać śmiechu, a często nawet stawały łzy w oczach. Ten człowiek bardzo ceni teraźniejszą młodzież i nie mówi, że jest zepsuta. Cieszymy się, że mieliśmy możliwość spotkać taką osobę i mogliśmy spędzić wspólnie czas.
Podczas ostatnich dni naszego pobytu w Ligurii byliśmy w miasteczku przy granicy z Francją o nazwie Ventimiglia. Tam spotkaliśmy się z prof. Danielą Gandolfi i p. Lorenzo Ansaldo – archeologiem, który pomagał przy organizowaniu naszej wyprawy. Odwiedziliśmy pierwszą bibliotekę regionu Ligurii (Biblioteca Civica Aprosiana), działającą od XVII wieku i pierwsze muzeum w zachodniej Ligurii w Bordigera („Clarence Bicknell” Museo e Biblioteca), które jest w Istituto Internazionale di Studi Liguri. Podróżowaliśmy mając już wiedzę historyczną. Zaczęliśmy od paleolitu i pierwszych mieszkańców tych ziem, o których słyszeliśmy w prehistorycznym muzeum (Museo preitorico dei Balzi Rossi). W dalszym ciągu przyglądaliśmy się znaleziskom archeologicznym z początku naszej ery prezentowanych w muzeum (Museo archeologico di Ventimiglia).
W końcu naszego pobytu mieliśmy okazję podczas Festa di San Matteo przedstawić wyniki naszej pracy i pomysły na przyszłość. Mieliśmy zaszczyt poznać prof. Giorgio Fedozzi, wybitnego historyka oraz prezydenta „Contro Studi Ponentini” .
Wyprawa miała wiele celów m.in. badaliśmy dialekty liguryjskie, pogłębialiśmy naszą wiedzę z historii regionu i całego kraju, a także „dotykaliśmy” kultury kraju od wewnątrz. W tym roku wybraliśmy się na tę wyprawę w składzie ośmiu osób: doc. Diego Ardoino, prof. Vytautas Kardelis, lekt. Alessandra Cali, dok. Julija Šabasevičiūtė i studentki 3. roku filologii włoskiej Karilė Mozerytė, Gabija Radžiūtė, Ramunė Blankaitė i Karolina Grigaitė. Jesteśmy niezmiernie wdzięczne wykładowcom za wyjątkową okazję uczestnictwa w tej wyprawie.
Karolina Grigaitė