Ekspozycję pt. „Konstytucja 3 Maja – pierwsza w Europie nowoczesna konstytucja przyjęta w sposób demokratyczny” przygotowało Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie w związku z otrzymaniem przez Konstytucję 3 Maja Znaku Dziedzictwa Europejskiego.
„20 października obchodziliśmy roczniczę przyjętych w 1791 roku Zaręczyn Wzajemnych Obojga Narodów. Jutro (25 października - przyp. red.) na Litwie Dzień Konstytucji – 25. rocznica przyjęcia w referendum Konstytucji Litwy” – na symboliczny wymiar wystawy wskazał Naczelny Archiwista Litwy Ramojus Kraujelis.
„Konstytucja i związane z nią dokumety, które możecie obejrzeć na tej wystawie, to unikatowa europejska jak też światowa spuścizna dokumentowa” – powiedział Karaujelis. Przywołał znanego polskiego historyka Henryka Samsonowicza, który powiedział, że XVIII w. pojawiły się 3 słynne dzieła wywodzące się z cywilizacji europejskiej: Deklaracja niepodleglości Stanów Zjednoczonych Ameryki, Deklaracja praw człowieka i obywatela we Francji i Konstytucja 3 Maja Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Wystawa składa się z plansz tekstowo-zdjęciowych. Do obejrzenia są nie tylko rękopisy konstytucji, ale też można dowiedzieć się więcej o pracy Wielkiego Sejmu, o ostatnim królu Polski i Litwy.
„Szczególną uwagę chciałbym zwrócić na planszę, gdzie prezentowane jest Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów i pierwszy znany przekład konstytucji na język litewski. Tekst, napisany starolitewskim językiem albo w końcu XVIII albo na początku XIX w., był odnaleziony w jednej z bibliotek w Krakowie” – powiedział Kraujelis.
Podkreślił, że ta wystawa jest symboliczna również z tego względu, że rozpoczyna cykl wystaw, poświęconych 100-leciu odrodzenia niepodległości Litwy, w odnowionym Państwowym Litewskim Archiwum Historycznym.
Konstytucja 3 Maja to pierwsza w Europie nowoczesna konstytucja przyjęta w sposób demokratyczny. I druga na świecie.
„Ten dokument zatwierdził monarchię konstytucyjną, otworzył drogę do postępu społecznego. Konstytucja 3 Maja opierała się na postulatach Monteskiusza wprowadzając podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą” – powiedział Hubert Wajs, dyrektor Archiwum Głównego Akt Dawnych, jeden z inicjatorów wileńskiej wystawy. W tym najstarszym publicznym archiwum polskim przechowywane są trzy egzemplarze Konstytucji 3 Maja.
„Konstytucja 3 Maja ważna jest nie tylko jako dokument, ale też jako idea, która dodawała otuchy i sił przez cały ten czas, kiedy nasze kraje były okupowane aż do I wojny światowej” – podkreślił Wajs.
Pomysł zaprezentowania wystawy w Wilnie zrodził się podczas posiedzenia Polsko-Litewskiej Grupy Ekspertów ds. Zachowania Dziedzictwa Kulturowego, które miało miejsce w maju tego roku w grodzie nad Wilią.
„Bardzo się cieszę, że po wielu miesiącach przygotowań udało nam się wspólnymi siłami doprowadzić do tego, że wystawę o Konstytucji 3 Maja, dokumencie, który był bardzo ważny zarówno dla Polski, Litwy, jak i całego świata, możemy dziś zaprezentować w Wilnie – mówił Marcin Łapczyński, dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie.
„Gdy mówimy o Konstytucji 3 Maja to jakby od nowa rozpoczynamy lekcję. Niby o niej słyszeliśmy, ale niechętnie przyjmujemy, niechętnie o niej słuchamy, niechętnie czytamy, bo ta konstytucja ponoć nie nasza, obca, narzucona z góry. „Ale to największy błąd, bo w ten sposób zrzekamy się chyba jednej z najpiękniejszych kart naszej myśli politycznej, jednego z najpiękniejszych dokumentów, który społeczność litewska przyjęła – Konstytucji 3 Maja i jej załącznika, Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów” – stwierdził litewski historyk Eligijus Raila z Uniwersytetu Wileńskiego. Przypomniał, że w swoim czasie historyk Juliusz Bardoch akcentował, iż Zaręczenie to swoisty moment odmienności Litwy.
„Geniusz narodu polskiego i litewskiego okresu Oświecenia stworzył tak wspaniały dokument, który dziś nosi nazwę Konstytucji 3 Maja. To jeden z najszlachetniejszych epizodów w historii Litwy, który stał się wiecznością” – mówił historyk.
Otwarcie wystawy uświetnił kwartet smyczkowy ze Szkoły Sztuk Pięknych im. Mikołaja Čiurlionisa w Wilnie.
Wystawa czynna do końca listopada.
Iwona Klimaszewska
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
- Title Title
http://l24.lt/pl/kultura-pl/item/215859-w-wilnie-otwarta-wystawa-o-konstytucji-3-maja#sigProGalleriac07c5373b1