Dotychczasowe wsparcie finansowe państwa polskiego na odbudowę pereł architektury o randze europejskiej to kropla w morzu potrzeb.
W 2016 r. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przeznaczyło na renowację zabytków na Wschodzie niecałe 2 mln zł. Z tego na projekty realizowane na Ukrainie – 1 mln 652 tys. zł, na Białorusi – 221 tys. zł, na Litwie – 50 tys. zł. Na Łotwie i w Estonii nie dofinansowano żadnych przedsięwzięć. Natomiast w tym roku na renowację polskich zabytków na Wschodzie resort wyłoży blisko 11 mln zł. – Potrzeby w tym obszarze są znacznie szersze, a polskie dziedzictwo kulturowe poza krajem jest bardzo rozproszone, zróżnicowane i jednocześnie wciąż nie do końca rozpoznane – przyznaje ministerstwo.
Tymczasem stan polskich zabytków na Wschodzie systematycznie się pogarsza, bo nasi sąsiedzi nie są zainteresowani ochroną spuścizny kulturowej I i II Rzeczypospolitej, przypominającej o wspólnej historii.
– Po uzyskaniu niepodległości przez Ukrainę nagle okazało się, że tyle jest zabytków do ratowania. Część Ukraińców uważa, że to nie jest ich dziedzictwo – zwraca uwagę w rozmowie z „Naszym Dziennikiem” prof. Janusz Smaza z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, który od 27 lat prowadzi prace konserwatorskie na Ukrainie. – Najsmutniejsze jest to, że nie damy rady uratować setek tysięcy zabytków na Wschodzie, musimy je przede wszystkim fotografować i opisywać – dodaje.
W tym roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP w ramach programu Ochrona Dziedzictwa Kulturowego za Granicą dofinansowuje m.in. prace konserwatorskie na cmentarzu na Rossie (165 tys. zł), w kościele Wniebowzięcia NMP w Wilnie (125 tys. zł) i w kościele bernardyńskim w tym mieście (300 tys. zł), w katedrze lwowskiej (217 tys. zł), renowację murów klasztoru w Berdyczowie (240 tys. zł). Łącznie realizowane projekty wynoszą 5,5 miliona złotych.
Niemal taką samą sumę – 5,19 miliona złotych, ministerstwo kultury przeznaczy w tym roku na zainicjowany w 2017 roku nowy program – Miejsca Pamięci Narodowej za Granicą, z którego sfinansowane zostaną m.in. prace na polskich cmentarzach na Ukrainie: na cmentarzu Orląt, w Zadwórzu, Mościskach, a także renowacja wybranych pomników nagrobnych prezydentów Lwowa i prace konserwatorskie na polskich kwaterach wojennych w miejscowościach Głębokie, Podświle, Zadoroże na Białorusi.
Małgorzata Rukowska
Nasz Dziennik