„To pierwsza taka konferencja, mająca charakter porównawczy katedr w Krakowie i w Wilnie. Świątynie w Krakowie i Wilnie mają o wiele więcej historycznych i tradycyjnych styczności niż wydaje się na pierwszy rzut oka. Jako wyjątkowe duchowe i historyczne miejsca, jako kościoły o szczególnym znaczeniu dla historii narodów i państw, obie katedry to ważna część tożsamości Polski i Litwy. To symbole wiary i tradycji państwowych, bez których poznania nie jest możliwe poznanie historii naszych państw i narodów. To obiekty, w których powstawała nasza historia” – powiedział podczas otwarcia obrad Vidas Dolinskas, dyrektor Muzeum Narodowego – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich.
Konferencja potrwa trzy dni, 12-14 października,vw Pałacu Wielkich Książąt Litewskich, który jest organizatorem obrad wraz z Zamkiem Królewskim na Wawelu.
Patronat honorowy nad konferencją objął arcybiskup wileński Gintaras Grušas. Witając zebranych na sali naukowców przypomniał, że w tym roku mija 26 rocznica zwrócenia wiernym wileńskiej katedry, będącej świątynią całego narodu litewskiego, kolebką chrześcijaństwa na Litwie.
„Krakowską i wileńską katedry połączyła data 4 września 1993 roku, gdy były arcybiskup krakowski Karol Wojtyła, papież Jan Paweł II odwiedził wileńską katedrę, przed tym w 1992 roku założył wileńską prowincję kościelną. W ten sposób dał impuls dla Kościoła na Litwie, odradzającego się po prześladowaniach komunistycznych. Wileńska katedra stała się jednym ze znaków odnowy” – powiedział arcybiskup wileński Gintaras Grušas. Wyraził nadzieję, że „wgłębianie się w znaczenie obu świątyń dla historii naszych krajów będzie krokiem ku temu, by przypomnieć Europie o jej chrześcijańskich korzeniach”.
Udział w obradach biorą naukowcy z Polski i Litwy. Są to eksperci wielu dziedzin – historii i nauk pomocniczych historii, historii sztuki, literaturoznawstwa, kulturoznawstwa i innych.
Jeden z inicjatorów konferencji – Jerzy Petrus z Muzeum Zamku Królewskiego na Wawelu – podkreślił, że ta konferencja w Wilnie jest wynikiem wieloletniej owocnej współpracy Zamku na Wawelu i Pałacu Książąt Litewskich w Wilnie.
„Doszliśmy do wniosku, że ponad 600 lat kontaktów kościelnych, katedralnych, zamkowych między Krakowem i Wilnem to dostateczny czas, by podjąć i rozpocząć próby podsumowania na różnych płaszczyznach” – powiedział. Wyraził nadzieję, że ta konferencja jest początkiem wspólnych badań nad przeszłością katedr wileńskiej i krakowskiej, których „roli w historii i dla tożsamości narodu polskiego i litewskiego nie sposób przecenić”.
Jednym z partnerów konferencji jest Instytut Polski w Wilnie.
„Nie ma historii Polski bez historii Litwy i nie ma historii Litwy bez historii Polski. Tak samo nie ma historii i tożsamości obu naszych narodów – Polaków i Litwinów – bez królewskich, stołecznych katedr w Wilnie i Krakowie. Dlatego bardzo się cieszę, że zarówno katedra wileńska, jak i krakowska stały się obiektem i tematem konferencji” – podczas otwarcia obrad powiedział Marcin Łapczyński, dyrektor Instytutu Polskiego w Wilnie. Podkreślił, że temat konferencji daje możliwość zbadania związków, które łączyły Wilno i Kraków przez ponad 600-letni okres współistnienia dwóch najważniejszych świątyń Litwy i Polski.
Podczas konferencji wygłoszonych zostanie ponad 50 referatów. Jak zaznaczył Vidas Dolinskas, chętnych udziału w obradach było ponad 100, co świadczy o tym, że temat konferencji jest bardzo aktualny.
Jak zaakcentował Rimvydas Petrauskas, dziekan Wydziału Historycznego Uniwersytetu Wileńskiego, ta konferencja ważna jest nie tylko dla specjalistów, ale też dla całego społeczeństwa, bo po raz kolejny przypomina, że Polskę i Litwę znacznie więcej łączy niż dzieli.
Iwona Klimaszewska